word
stringlengths
2
77
meaning
stringlengths
0
255
province
stringclasses
42 values
sentence_example
listlengths
0
36
สวก
แทง/ทิ่ม/ตำ/ชน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อยู่ซือๆแหน่ อย่าแลนสวกหน้าสวกหลังหลาย", "translated": "อยู่เฉยๆได้ไหม อย่าวิ่งชนหน้าชน(ตำ)หลังได้ไหม" } ]
จ้ำ
ทำอย่างเร่งรีบ/รีบร้อน/กิริยาอาการเวลาเอาก้อนข้าวเหนียวสัมผัสกับอาหาร/รอยฟกซ้ำ
ขอนแก่น
[]
เขย
ไขออก เช่น ไขประตู
บุรีรัมย์
[]
ต่อย
สอย
ขอนแก่น
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่าจ๊ะ... นั่งถ่าอ้ายหน่ออยู่นี่ล่ะหล่า เดี๋ยวอ้ายหน่อ สิไปต่อยบักค้อมาสู่กินแซบๆ", "translated": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่าจ๊ะ... นั่งรอพี่หน่ออยู่นี่นะจ๊ะ เดี๋ยวพี่หน่อ จะไปสอยลูกสะคร้อมาให้กินอร่อยๆ" } ]
ก้อยๆกั้กๆ
อาการของคนลังเล หรือ จะทำอะไรก็ไม่ทำ ประมาณว่า โอ้เอ้ลีลา
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ก้อยๆกั้กๆอยู่นั่นล่ะ สิไปกะบ่ไป", "translated": "ลีลาอยู่นั่นล่ะ จะไปก็ไม่ไป" } ]
งอนต่ิอ
ท้ายทอย
หนองคาย
[ { "sentence": "ยามตีกัน คันว่าหน่ำใส่ง่อนต่อ แฮงสิเจ็บแฮง ย้อนเป็นหม่องตาย", "translated": "เวลาตีกัน ถ้ากระแทกเข้าท้ายทอย จะเจ็บหนัก เพราะเป็นจุดตาย/จุดสำคัญเลย" } ]
เฮา
เรา
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เฮาสิไปไส", "translated": "" } ]
ออกฮ้อนคีง/ฮ้อนคีง
ร้อนตัว ตัวร้อนจะเป็นไข้ /อีกความหมายหนึ่งหมายถึง ร้อนตัว กระวนกระวายเพราะกลัวคนอื่นจะรู้เมื่อไปทำความผิดมา
มุกดาหาร
[]
ฮู่เมีย , ฮู่เมี่ย
รู้สึก,รู้สึกตัว,ตื่นนอน
มหาสารคาม
[ { "sentence": "นอนหลับดีหลายจนขี่ขโมยมาขึ้นเฮียนกะยังบ่ฮู่เมีย", "translated": "นอนหลับลึกมากจนขโมยมาขึ้นบ้านก็ยังไม่ตื่น" }, { "sentence": "น้องพอลล่าไปแห่กฐินอ้อมบ้าน ตากแดดหลายกะเลยเป็นลม อ้ายหน่อพาเข่าห่ม จับแขนควยปานได๋กะบ่ \"ฮู่เมียคิง\" อ้ายหน่อกะเลยสิทำการผายปอดแบบเม้าทูเม้าท์ พอเอาปากไปไกล้ๆน้องพอลล่า \"ฮู่เมีย\" หยึบบาดหนึ่ง ย่อนว่าเหม็นขี่แข่ว อ้ายหน่อ", "translated": "น้องพอลล่าไปแห่กฐินรอบหมู่บ้าน ตากแดดมากก็เลยเป็นลม อ้ายหน่อพาเข้าไปในร่ม จับแขนเขย่ายังไงก็ยังไม่ \"รู้สึกตัว\" อ้ายหน่อก็เลยจะทำการผายปอดแบบเม้าทูเม้าท์ พอเอาปากเข้าไปไกล้ๆ น้องพอลล่า \"รู้สึก\" ปั๊บเลย เพราะว่าเหม็นขี้ฟัน อ้ายหน่อ" } ]
เหมบ
การนอนคว่ำ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อีหล่า มาคือมานอนเหมบเอ้ดเล้ดอยู่หนี่หละ ไปหาหม่องนอนใหม่ดีๆไป มันสิเบิ่งบ่งามเด้", "translated": "น้องนางเอย ทำไมมานอนหงายอยู่ที่นี่ ไปนอนที่อื่นไป มันดูไม่งามนะ" } ]
ยาม
เยี่ยม/ไปเยี่ยม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บุญข้าวสากปีนี้ พาลูกไปยามปู่ยามย่าแหน่เด้อ", "translated": "บุญข้าวกระยาสารถปีนี้ พาลูกไปเยี่ยมปูาเยี่ยมย่า หน่อยนะ" } ]
เล่นเฮือนน้อย
การเล่นขายของ จำลองชีวิตจริง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายจ่อย เจ้ามาเล่นเฮือนน้อยกับข่อยบ่ ?", "translated": "พี่จ่อย พี่มาเล่นขายของกันกับน้องไหม" } ]
ยึก
กระตุก
หนองคาย
[ { "sentence": "เปนหยังเจ้าคือยึกจังซั่น ตื่นเบาะ", "translated": "ทำไมนายถึงกระตุกอย่างงั้น ตกใจเหรอ" } ]
ฮื้อ
รื้อ
หนองบัวลำภู
[ { "sentence": "ทิด ฮื้อสายไฟออกเหมิดเลยเด้อ", "translated": "" } ]
เอาะเจ๊าะแอะแจ๊ะ
น้อยๆไม่มากมาย
สกลนคร
[ { "sentence": "โอ้มื้อคืนฝนตกน้ำโห่งบวกควายเอาะเจ๊าะแอะแจ๊ะเลยน้อมื้อนี้", "translated": "" } ]
แหล่น
วิ่ง ตามติด
มุกดาหาร
[ { "sentence": "พ่อใหญ่หน่อมักแหล่นนำผู้สาวยามเมียลาวบ่อยู่เฮือน", "translated": "ลุงหน่อมักจะตามติดสาวๆ เวลาเมียแกไม่อยู่บ้าน" }, { "sentence": "อ้ายหน่อฟ้าวแหล่นเอาควายเข้าห่มยามมันถืกแดด", "translated": "พี่หน่อรีบวิ่งเอาควายเข้าที่ร่มเวลามันโดนแดด" }, { "sentence": "ข้อยย้านไปเบิ่งโปงลางสะออนบ่ทัน ข้อยกะเลยแหล่นไป ผัดไปซนผูนึง จังแมนว่าหล่อคัก", "translated": "ฉันกลัวว่าจะไปดูการแสดงโปงลางสะออนไม่ทัน ฉันจึงวิ่งไปแต่ไปชนเขา ซึ่งเป็นคนหล่อมาก" } ]
สุย
เฉียด
อุดรธานี
[ { "sentence": "รถสุยดากข่อยหน่อยนึง", "translated": "รถเฉียดก้นฉันไปนิดเดียว" } ]
หมื่น
สิบสอง กิโลกรัม, 12 กิโลกรัม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดลเลาสาปลา มาซังกิโลได้ปลาค้อใหญ่ 5 หมื่น ได้ปลาเข็ง 3 หมื่น ได้เอี่ยน เคิงหมื่น นอกนั้นเป็นปลาหลด 2 หมื่น", "translated": "พ่อใหญ่ดลแกได้ทำการวิดบ่อปลา (สาปลา) ได้ปลาช่อน (ปลาค้อ) 60 กิโลกรัม ได้ปลาหมอ (ปลาเข็ง) 36 กิโลกรัม ได้ปลาไหล (เอี่ยน) 6 กิโลกรัม ที่เหลือเป็นปลาหลด 24 กิโลกรัม" }, { "sentence": "ตอนนี้บ่าวหน่อ หนัก 5 หมื่น อ้ายดลหนัก 5 หมื่นเคิง อ้ายบัติหนัก 6 หมื่น", "translated": "ตอนนี้บ่าวหน่อ หนัก 60 กิโลกรัม อ้ายดลหนัก 66 กิโลกรัม อ้ายบัติหนัก 72 กิโลกรัม" } ]
แนวงัน
มหรสพ/มหรสพที่จะนำมาแสดง
มุกดาหาร
[]
สะมัก
สำลัก
มหาสารคาม
[ { "sentence": "น้องพอลล่า ไปเล่นน้ำทะเล แต่ว่าลอยน้ำบ่เป็น พออ้ายหน่อล่อให้ลงไปเลิกๆ น้ำไหลเข่าปากเข่าดัง \"สะมัก\" น้ำทะเลแอ้กๆ เค็มเกียบตาย กะยังหวา", "translated": "น้องพอลล่า ไปเล่นน้ำทะเล แต่ว่ายน้ำไม่เป็น พออ้ายหน่อหลอกให้ลงไปบริเวณน้ำลึกๆ น้ำไหลเข้าปากเข้าจมูก \"สำลักน้ำ\" ทะเลเค็มอย่างมากเลย" } ]
สวบ
กัด
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "ฮ่วยย..พ่อใหญ่เอ้ยเบิ่งหมาไห่แหน่เด้อข้อยย่านมันเเล่นมา\"สวบ\"ข้อย", "translated": "พ่อใหญ่ช่วยดูหมาให้หน่อยครับ ผมกลัวมันวิ่งมา\"กัด\"" }, { "sentence": "เอ้อๆ..จับไว้อยู่มันบ่\"สวบ\"ดอก", "translated": "ครับๆ จับไว้มันไว้อยู่มันไม่\"กัด\"หรอก" } ]
จ่งไว้หยัง/จ่งไว้เฮ็ดหยัง
เก็บไว้ทำไม/เหลือค้างไว้ทำไม จ่ง หมายถึง เหลือเอาไว้ ค้างไว้ หรือเก็บเอาไว้ก่อน เช่น จ่งแนวกินไว้ให้ แปลว่า เก็บอาหารไว้ให้ แบ่งเก็บไว้ให้
มุกดาหาร
[]
ขวง
เลว
นครพนม
[ { "sentence": "บักอันนี้มึงคือมาขวงแท้น้อ", "translated": "ไอ้นี้มึงเลวจังเลย" } ]
อีหยัง
อะไร
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "อีหยีงฮึ", "translated": "อะไรหรอ" } ]
เบี้ยน(คำกริยา)
ขยับ , ย้ายที่ , อ้อมไป
สกลนคร
[ { "sentence": "กระปอมมัน เบี้ยน หนีไปฟากพู้นแล้ว", "translated": "กิ้งก่ามันขยับหนีไปทางฟากนู้นแล้ว" }, { "sentence": "ถ่าสิยิง ต้องเบี้ยนตามต้นไม้ไป", "translated": "ถ้าจะยิงต้องย้ายที่ ตามต้นไม้ไป" }, { "sentence": "ทางนั้นมีหนาม เฮาต้องย่าง เบี้ยนไปทางอื่น", "translated": "ทางนี้นมีหนาม เราต้องเดินอ้อมไปทางอื่น" } ]
ข่อย
ฉัน
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "โอ้ยข่อยละอุกอั่งเอ้า", "translated": "โอ้ยฉันละกลุ้มใจ" } ]
โสเหล่
พูดคุยกัน/วิพากษ์ วิจารณ์
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ชมรมอีสานเพิ่นมีกระดานข่าวอยู่ใน เวบไซต์ อย่างดีเลย เอาสิได้มีหม่องมาโสเหล่กัน ดีคักๆ", "translated": "ชมรมอีสาน มีกระดานข่าวใน Website อย่างดีเลย เราจะได้มีที่สำหรับมาพบปะคุยกัน วิพากษ์วิจารณ์ ดีจริงๆนะ" }, { "sentence": "ผู้ใหญ่บ้าน บ้านโนนหินแห่ ตีกอลอเอิ้นลูกบ้านมานั่งโสเหล่กัน เรื่องงานบุญแจกข้าว หาเจ้าของ สั่นแหล่ว", "translated": "ผู้ใหญ่บ้าน บ้านโนนหินแห่ (หากแปลไปไทยก็คือ หินลูกรัง) ตีเกราะเรียกลูกบ้านมานั่งประชุมคุยกัน เรื่องงานบุญอุทิศส่วนกุศลหาตัวเอง ซะงั้น" } ]
แมงบ้งกือ
กิ้งกือ
อุดรธานี
[]
ไง
ฝุ่นตลบ(กริยา),ที่อยู่ของกบ (นาม)
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "หมอลำอยู่บ้านคนเต้น ขี่ดินนี่ไงง่องเลยเน๊าะ", "translated": "หมอลำที่บ้านคนฟ้อนรำนี่ ฝุ่นตลบเลย" }, { "sentence": "เจ้าเห็นไงกบบ่ นี่มันสิเป็นจั่งสิ", "translated": "คุณเห็น ที่อยู่ของกบไหม เป็นอย่างนี้แหละ" } ]
จั๊ก แหล่ว
ไม่รู้สิ
มหาสารคาม
[ { "sentence": "จั๊ก แหล่ว", "translated": "ไม่รู้สิ" } ]
ถาบ ( ภาษาอีสานเก่า)
เฉียด ๆ / ข่มขู่ / เดาสุ่ม
สกลนคร
[ { "sentence": "วัวควายลงกินกล้า ตาวาดไปไล่บ่ทัน เลย ยิงหนังสติ๊กถาบเอา", "translated": "วัวควายลงกินต้นกล้า ตาวาด ไปไล่ไม่ทัน เลยได้แต่ยิงหนั่งสติ๊กใส่ เฉียด ๆ เพื่อข่มขู่" } ]
คนไค
คนพอใช้ได้ คนที่ดูดี
สกลนคร
[ { "sentence": "ฮ่วย จารย์ใหญ่ เลาคนไคอยู่เด้อ", "translated": "จารย์ใหญ่ เป็นคนพอใช้ได้อยู่นะ" } ]
แก้ง
เช็ด
มุกดาหาร
[ { "sentence": "แก้งก้น", "translated": "เช็ดก้น" } ]
แนมหน้า
ดูหน้าแบบเย้ยหยัน/มองหน้าแบบหยาม
สุรินทร์
[ { "sentence": "อย่าแนมหน้าโดนหลาย", "translated": "อย่ามองหน้าเขาเป็นเวลานาน" } ]
มื้อฮือ
วันมะรืน
มุกดาหาร
[]
โหย่ม
เป็นกริยาคือการยืนแล้วเขย่งเท้าย่อตัวขึ้นลงขึ้นลงหลายๆครั้ง
ขอนแก่น
[ { "sentence": "อย่าไปโหย่มง่านั้นเด้อมันง่ายน้อยมันสิหัก", "translated": "อย่าไปขย่มกิ่งไม้กิ่งนั้นมันกิ่งเล็กเดี๋ยวมันหัก" }, { "sentence": "เอาโหย่มเข้าไปนอกซานนั้นให้มันหลูลงหั่นซะ", "translated": "เอาขย่มเข้าไปชานบ้านเดี๋ยวก็ทะลุลงข้างล่างหรอก" } ]
บักเขียบ
น้อยหน่า
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "บักเขียบหว๊านหวาน....น้อยหน่าหวาน..", "translated": "" } ]
อุ้ยปุ้ย
เละเทะ/ถูกรื้ออกจากเดิมจนเกะกะไปหมด
_มณฑลเทศาภิบาลอุดร_
[ { "sentence": "งานกูถืกหมาเล่นจนมุ่นอุ้ยปุ้ย", "translated": "งานฉันถูกหมายำจนเละเทะไปหมด" } ]
คาดลาด
ยื่นออกมา/โผล่ออกมา/เกิดขึ้นโดยไม่ตั้งใจ
ขอนแก่น
[ { "sentence": "เจ้าเบิ่งนี่ดุบ่าวเอก จั้งใด๋ ส่นไม่ฮางเจ้าคือจั๋งมาหยืน คาดลาด เข้ามาในเฮียนข่อยหลายแท้", "translated": "นี่คุณเอก ดูนี่สิ ทำไมปลายไม้ซางของคุณถึงได้ยื้นเข้ามาในบ้านผมเยอะแยะขนาดนี้ล่ะ" }, { "sentence": "บ๊ะ ! .... บักอั่นนี่แหม ขับรถนำก้นกันมาดี ๆ จั้งใด๋มา คาดลาด เบรกจ่อ ๆ จั้งซี่", "translated": "โอ้ะ ! .... เจ้าคนนี้ ขับตามกันมาดี ๆ ไงถึงได้อยู่ดี ๆ ก็เบรก ซะกระชั้นอย่างนี้" } ]
ต๊อดเข่ามา
ขยับเข้ามา
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "น้องจีจ้าต๊อดเข่ามานั่งเลาะอ้ายรุทธิ์พี้มา", "translated": "น้องจีจ้าจ๋า ขยับเข้ามานั่งไกล้ๆกับพี่รุทธิ์ตรงนี้สิครับ" } ]
ฮัก
รัก
มหาสารคาม
[]
เคียด
โกรธ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เจ้าเคียดให่ข่อยบ่", "translated": "คุณโกรธผมเหรอ" } ]
เบิด
หมด/ทั้ง
หนองคาย
[ { "sentence": "พ่อข่อยเลาไปเที่ยวเบิดมื้อจนว่าเงินเบิด", "translated": "พ่อผมเอาเงินไปเที่ยวทั้งคืนจนเงินหมดเลย" }, { "sentence": "บักนั่น มีแต่คนขีนหน้ามัน เบิดโลงเลียน", "translated": "ไอ้นั่นมีแต่คนหมั่นใส้มันทั้งโรงเรียน" } ]
ซา
ถือสา/กัญชา
หนองคาย
[ { "sentence": "อย่าไปซามัน มันบ่พอบาท", "translated": "อย่าไปสนใจมัน อย่าไปถือสามัน มันไม่ค่อยสมประกอบ" }, { "sentence": "เลานั่งหัวเบิดมื้อ คือคนสูบซานี่หล่ะ", "translated": "แกนั่งหัวเราะทั้งวันเหมือนคนสูบกัญชานี่แหละ" } ]
คึดฮอดหลายแท้ๆ
คิดถีงมากจริงๆ
มหาสารคาม
[ { "sentence": "มื้อคืนนี้นางคีดฮอดอ้ายหลายแท้ๆ", "translated": "เมื่อคืนนี้น้องคิดถีงพี่มากจริงๆ" } ]
อุ๊กอั่ง
ทำอะไรไม่ถูก คิดไม่ออก กลุ้มใจ อุ๊กอั่ง
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "ทำอะไรไม่ถูก คิดไม่ออก กลุ้มใจ อุ๊กอั่ง", "translated": "ทำอะไรไม่ถูก คิดไม่ออก กลุ้มใจ อุ๊กอั่ง" } ]
ขอขมา
ขอโทษ ขอโทษจากผู้ใหญ่บางครั่งต้องมีดอกไม้ธูปเทียน
ศรีสะเกษ
[ { "sentence": "ยามออกพรรษาพากันไปขอขมาจากพ่อใหญ่แม่ใหญ่เผิ่นจำศีลอยู่ศาลา", "translated": "เวลาออกพรรษา ลูกหลานจะพากันไปขอขมาจากพ่อใหญ่แม่ใหญ่ที่จำศีลอยู่ศาลา" } ]
ปลาข่อน
ปลาไปรวมกันที่เดียว เนื่องจากน้ำเหลือน้อย เป็นหย่อมๆ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ปลาข่อนยามเกี่ยวเข่าบ้านเจ้าคือสิมีตะโตใหญ่ๆเน๊าะ ฟังเสียงบ้อน คือจั่งแข่แก่งหาง", "translated": "ปลาที่รวมกันเมื่อน้ำที่ลดลงที่บ้านคุณตอนฤดูเกี่ยวข้าว น่าจะมีแต่ตัวโตๆนะ ฟังเสียงปลาขึ้นมาผุดหายใจ เสียงยังจรเข้กวาดหาง" } ]
อั่ง
แน่น/เต็ม/แออัด
มหาสารคาม
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ:น้องพิงค์กี้ เป็นหยังมานั่งเฮ็ดหน้าอุกอั่งอยู่จั่งซั่น\nน้องพิงค์กี้:โอ้ย บ่แม่นอุกอั่งแต่หน้าเด้เดียวหนิ ท้องกะ \"อั่ง\" คือกัน\nบ่าวหน่อ:เอ๋า ท้องกะ \"อั่ง\" เป็นหยังคือเป็นจั่งซั่นหละหล่า\nน้องพิงค์กี้:กะย่อนว่าอ้ายบัตินั่นหละ ว่าสิพาน้องพิงค์กี้ไปกินสะเต็กอยู่ร้านสิบสามเหรียญ พอไปฮอด คนกะ \"อั๊ง อั่ง\" เพิ่นกะเลยพาไปกินลาบก้อยซอยแซ่ อยู่สิบสี่เหรียญแทน พอไปฮอด คนกะแฮ่ง \"อั่ง\" กั่วเก่า แต่กะจำเป็นต้องกินเพราะมันหิวคักแล้ว แต่ว่า ลาบก้อยอยู่สิบสี่เหรียญกะ แซ๊บ แซบ น้องพิงค์กี้กะเลยสั่งมาจน \"อั่ง\" โต๊ะ กินจนเหมิด มันกะเลย \"อั่ง\" ท้อง พื่อลื่อ อยู่จั่งซี่หละ", "translated": "บ่าวหน่อ:น้องพิงค์กี้ ทำไมมานั่งทำหน้าคับแค้นแน่นอกอยู่อย่างนั้นหละ\nน้องพิงค์กี้:โอ้ย ไม่ใช่แน่นอกอย่างเดียวนะคะ ท้องก็ \"แน่น\" เหมือนกัน\nบ่าวหน่อ:อ้าว ท้องก็ \"แน่น\" ทำไมถึงเป็นอย่างนั้นหละน้อง\nน้องพิงค์กี้:ก็เพราะว่าพี่บัตินั่นแหละ ว่าจะพาน้องพิงค์กี้ไปกินสะเต็กอยู่ร้านสิบสามเหรียญ พอไปถึง คน \"แน๊น แน่น\" แกก็เลยพาไปกินลาบก้อยซอยแซ่ อยู่สิบสี่เหรียญแทน พอไปถึง คนก็ยิ่ง \"แออัด\" กว่าเดิมอีก แต่ก็จำเป็นต้องกินเพราะมันหิวมากแล้ว แต่ว่า ลาบก้อยอยู่สิบสี่เหรียญช่าง อร่อยเหลือเกินน้องพิงค์กี้ก็เลยสั่งมาจน \"เต็มแน่น\" โต๊ะ กินจนหมด มันก็เลย \"แน่น\" ท้อง พื่อลื่อ อยู่จั่งซี่ จั่งซี่หละ สิบอกให่" } ]
บ่แม่ง
ไม่ใช่
อีสานทั่วไป
[]
บ่ให้แล้ว
ไม่ยอม/ต้องเอาเรื่องให้ได้/ไม่ยอมเด็ดขาด
สุรินทร์
[ { "sentence": "บ่าวหน่อไปจับมือถือแขนสาวสำน้อยในหมู่บ้าน ผู้หญิงอาจจะพอใจบ่าวหน่อเพราะรูปหล่อการศึกษาดี แต่ว่า พ่อแม่ของสาวสำน้อยบอกว่า \"บ่ให้แล้ว\"", "translated": "เช่น บ่าวหน่อไปจับมือถือแขนสาวสำน้อยในหมู่บ้าน ผู้หญิงอาจจะพอใจบ่าวหน่อเพราะรูปหล่อการศึกษาดี แต่ว่า พ่อแม่ของสาวสำน้อยบอกว่า \"บ่ให้แล้ว\" คือไม่ยอม งานนี้ต้องเอาเรื่อง..ไม่ยอมเด็ดขาด.. ยกเว้นเสียแต่ว่าบ่าวหน่อจะไปขอแต่งกับสาวสำน้อย" } ]
ซัง
ไม่ชอบ/เกลียด
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "ซุมโตฮู้บ่ว่าเฮาซังไผแบบคั๊กๆเลยในหมู่บ้านนี้", "translated": "พวกคุณรู้ไหมว่าฉันไม่ชอบใครที่สุดในหมู่บ้านนี้" } ]
แข่งฝน
ตากฝน/ลุยฝน/เดินตากฝน
นครพนม
[ { "sentence": "มื้อวานย่างแข่งฝนมาแต่นา", "translated": "เมื่อวานเดินตากฝนกลับจากนา" } ]
ซางมาเป็นตะฮักแท้
ทำไมถึงน่ารักอย่างนี้เนี่ย
อุดรธานี
[ { "sentence": "อีหล่าเจ้าซางมาเป็นตะฮักแท้", "translated": "น้องทำไมถึงน่ารักอย่างนี้เนี่ย" } ]
บัดยาม/บัด
ตอน(ช่วง)/ที(ใช้สำหรับประชด)
หนองคาย
[ { "sentence": "บัดมาอย่าลืมซื้อแนวกินมาฝากแหน่เด้อ", "translated": "ตอนไหนมาอย่าลิมซื้อของมาฝากหน่อยนะ" }, { "sentence": "เปนหยังเฮาต้องซวนโตนำ บัดยามโตยังบ่เคยซวนเฮาเลย", "translated": "ทำไมเราต้องชวนนายด้วย ทีนายยังไม่เคยชวนเราเลย" } ]
หลงส่าว
หลงทาง/นอกประเด็น/ใจไม่อยู่กับเนื้อกกับตัว
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "กำลังพูดอยู่เรื่องหนึงแต่ข้ามไปอีกเรื่อง หรือเผลอเรอเดินไม่ไปทางที่หมาย", "translated": "" }, { "sentence": "โอ้ยพ่อใหญ่หลงส่าวแล้วหละวังหั่นเว้าฮอดใสแล้ว หรือ ยางไปหยังทางพู้นหลงส่าวแล้วเบาะ", "translated": "" } ]
โอ่นโอ่นซา
ชิงช้า
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "นั่งโอ่นโอ่นซาให้หมู่กวย", "translated": "นั่งชิงช้าให้เพื่อนไกว" } ]
ว่าด้วยเรื่องมื้ออาหาร
มื้ออาหารทั้งงหมด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ข้าวเช้า....ข้าวงาย", "translated": "ข้าวเช้า....ข้าวงาย" }, { "sentence": "ข้าวเที่ยง....ข้าวสวย", "translated": "ข้าวเที่ยง....ข้าวสวย" }, { "sentence": "ข้าวเย็น.....ข้าวแลง", "translated": "ข้าวเย็น.....ข้าวแลง" } ]
อ่งต่ง
เต่งตึง
มหาสารคาม
[ { "sentence": "อีนางแก้มอ่งต่ง", "translated": "อีหนูแก้มเต่งตึง" } ]
ไหว้สา
กราบไหว้/กราบเรียญเชิญ/เรียนเชิญ/เชิญ/ขอร้อง/ไหว้วอน (ใช้กับผู้หลักผู้ใหญ่)
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปไหว้สาเผิ่น ให้มาซ่อย", "translated": "ไปเชิญท่าน ให้มาช่วย" } ]
หล่้วง(อกเสียงสามัญ)
ถือวิสาสะ/สอด/เสืิอก
หนองคาย
[ { "sentence": "ญาดของเขาบ่ขอเลย จังแม่นหล่วงหลาย", "translated": "แย่งของเค้าไม่ขอซักคำ ถือวิสาสะจริง" } ]
บ่เกิ่ง/บ่เคิ่ง/บ่เสิ่ง
ไม่เท่ากัน/ไม่พอดี
มุกดาหาร
[ { "sentence": "แบ่งบ่เกิ่งกัน", "translated": "แบ่งไม่เท่ากัน" } ]
สำบายดีบ่
สบายดีไหม
อีสานทั่วไป
[ { "sentence": "มื้อนี้เจ้าสำบายดีบ่", "translated": "วันนี้คุณสบายดีไหม" } ]
เปี่ยง
ซีก/ชิ้น
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ผ่าบักแตงโมออกเป็น 4 เปี่ยง", "translated": "ผ่าแตงงโมออกเป็น 4 ชิ้น" } ]
แม่ขาว
แม่ชี
มุกดาหาร
[]
ต่ำอิดต่ำก่อ
แรกเริ่มเดิมที
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "ต่ำอิดต่ำก่อกะข้อยนี่ละเป็นคนพาเฮ็ดก่อนหมู่", "translated": "แรกเริ่มเดิมทีก็ฉันนี่แหละเป็นคนนำพาทำก่อนใครเขา" } ]
โซ
ป่วย/ไม่สบาย
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อย่าเฮ็ดคือคนโซหลาย", "translated": "อย่าทำเหมือนคนป่วย" } ]
มักคือเก่า
ชอบเหมือนเดิม
ขอนแก่น
[ { "sentence": "มักคือเก่า", "translated": "ชอบเหมือนเดิม" } ]
สู
พวกคุณ
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "อาจารย์ : โอยนอ..สูคือมาเว้ายากแท้บอกว่าเงียบกะเงียบแน้สุมนี่", "translated": "โถ่..พวกคุณทำไมดื้อจังบอกให้เงียบก็ไม่เงียบพวกนี้" } ]
แม่ออกค้ำ
โยมอุปฐาก(ผู้หญิง)
มุกดาหาร
[ { "sentence": "แม่ใหญ่แดง เผิ่นเป็นแม่ออกค้ำ พระชัย", "translated": "แม่ใหญ่แดงเป็นโยมอุปฐากพระชัย" } ]
เดิ่น
สนาม/พื้นที่โล่งกว้าง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เจ้าเห็นนาข่อยบ่ มีแต่เดิ่นเอียด (เอือด) เต็มอยู่ปลูกข้าวกะบ่งามเลย", "translated": "คุณเห็นไหม ที่นาผมมีแต่พื้นที่โล่งเค็ม(ดินเปรี้ยว) เต็มไปหมด ปลูกข้าวก็ไม่งอกงามเลย" } ]
ซางหว่า
พูดใส่ความ/หาเรื่องพูด
อุบลราชธานี
[]
คูน, คูณ
ถมให้สูงขึ้น, ยกระดับ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เฮือนซานของพี่น้องซุมื้อนี้แฮงสิต่ำกั่วถนน ฝนตกมายามใด๋ น้ำท่วมซุปี ย่อนวาเพิ่นคูนถนนขึ้นให้มันสูงกั่วเฮือนเฮา", "translated": "บ้านเรือนทุกวันนี้ของพี่น้องมันต่ำกว่าถนน ฝนตกมาตอนไหน น้ำท่วมบ้านถุกปี เพราะว่า ทางการท่านถมดินให้สูงกว่า บ้านของเรา" }, { "sentence": "คัน เฮาคูนดินเดิ่นเฮือนเฮาแข่งกับถนน กะสิสู่เพิ่นบ่ได้ดอก ขอยวา ทางทีดี เฮาคูนดินให้มันซ่ำถนนสิดีกั่ว บ่ต้องสูงกว่าถนนดอก แม่นบ่ เจ้าวา", "translated": "หากเราถมดินบ้านเราแข่งกับถนน ก็จะสู้เขาไม่ได้ ผมว่า ทางที่ดี เรามาถมดินให้เท่ากับถนนพอดีดีกว่า ไม่ต้องสูงกว่าถนนหรอก จริงไหม คุณว่า" } ]
เข็ดแข่ว/เข็ดแข้ว
เสียวฟัน
มุกดาหาร
[]
ดู๋
ขยัน ทำบ่อยๆ
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ลูกซายเจ้าซะมาคือดู๋เวียกดู๋งานคักแถ้", "translated": "ลูกชายของท่านขยันทำการทำงานจริงๆ" } ]
สิตายตี้
จะตายหรือ/จะตายหรือยังไง(พูดเชิงตำหนิ เป็นคำไม่สุภาพ)
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เฮ็ดไปก่อน มันสิตายตี้", "translated": "ทำไปก่อน มันจะตายหรือไง" } ]
เหงี่ยง
(ว) เอียง
ยโสธร
[ { "sentence": "เหลียวนำแต่ผู้สาวหลาย เดี๋ยวคอสิเหงี่ยงเด้อ", "translated": "มองตามสาว ๆ มากไป เดี๋ยวคอจะเอียงนะ" } ]
แอ่งแต่ง
ลักษณะ ภาชนะ หรือ สิ่งของ ที่ใส่ของได้ ไม่ค่อยปลอดภัย หรือ เล็ก ๆ
สกลนคร
[ { "sentence": "นกเขา : อุ่มหลุ่ม อุ้มไข่เน่า", "translated": "นกเขาพูดเหน็บให้นกเอี้ยง ว่าทำรังซะใหญ่โต แต่ไข่เน่า" }, { "sentence": "นกเอี้ยง : แอ่งแหล่ง ไข่ตกแตก", "translated": "นกเอี้ยง เยาะเย้ยนกเขา ว่าทำรัง แค่เอาไม้ 3 อันขัดกัน ไข่ตกแตก" } ]
เป่ง
การปล่อยน้ำ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "น้ำท่วมเฮือนข่อย เป็นย้อนวา ขะเจ้าเปล่งน้ำอยู่เขื่อนลงมา", "translated": "น้ำท่วมบ้านผม เพราะว่า เขาปล่อยน้ำลงมาจากเขื่อน" } ]
กะลื้ดกะล้าด
ไม่สะอาด ไม่เรียบร้อย
บุรีรัมย์
[]
ซ่ง
กางเกง
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "อ้ายสามารถๆเจ้าไปเฮ็ดหยั๋งมาซ่งขาดดากเด้นั่น", "translated": "พี่สามารถๆพี่ไปทำอะไรมากางเกงขาด" } ]
หลายโพ้ด
เยอะเกินไป
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "โตแบ่งปลาให่เฮาหลายโพ้ดหล่ะหว๋า", "translated": "คุณแบ่งปลาให้ผมเยอะเกินไปมั้งครับ" } ]
ผิเหล๋อเกาะ
อะไรนะ
สกลนคร
[ { "sentence": "เจ้าเว้าผิเหล๋อเกาะ", "translated": "คุณพูดอะไรนะ" }, { "sentence": "ฮีตแต่ปู่อย่าเห้ออย่าฮีตแต่ย่าอย่าเห้อไลฮีตภูไทอย่าเห้อหมองคองภูไทอย่าเห้อเศร้าเน้อ", "translated": "" } ]
เมื่อลาง
สมัยที่ยังมีชีวิตอยู่(ใช้กล่าวกับคนที่ตายไปแลเ้ว)
หนองคาย
[ { "sentence": "เมื่อลาง ตู้ไลเลาเคยเเฮ็ดแนวดีให่บ้านเฮา", "translated": "สมัยที่ลุงไลแกยังมีชีวิตอยู่ แกเคยทำแต่สิ่งดีให้หมู่บ้านเรา" } ]
งะขา ( หง่างขาก็ได้ )
ถ่างขา เป็นกริยา
ขอนแก่น
[ { "sentence": "นั่งดีๆแน อย่า งะขา หลายเขาสิเห็นอี-ปิ-ดอก", "translated": "นั่งดีๆหน่อย อย่านั่งถ่างขา เดี๋ยวเขาก็เห็นของหวงหรอก" }, { "sentence": "อย่านั่ง งะขา หลาย หุบเข้าให้ผู้อื่นนั่งนำแนที่แห่งหน่อย", "translated": "อย่านั่ง ถ่างขา มาก หุบขาเข้าให้คนอื่นได้นั่งบ้างที่มันยิ่งเล็ก" } ]
บ่มีแนวเฮ็ด
ไม่มีอะไรจะทำ/ว่าง
นครพนม
[ { "sentence": "เด็กน้อยซุมนี้ มันบ่มีแนวเฮ็ดบ้อ", "translated": "เด็กพวกนี้ไม่มีอะไรจะทำหรือไง" } ]
บ่เป็นหยั่งดอก
ไม่เป็นไรหรอก
อุดรธานี
[ { "sentence": "พรุ่งนี้เราไปบ่ได้นะ บ่เป็นหยั่งดอก", "translated": "พรุ่งนี้เราไปไม่ได้นะ ไม่เนไรหรอก" } ]
เวิ่งนึ้งฮั้น
เมื่อตะกี้/ผ่านไปเเล้ว
หนองบัวลำภู
[ { "sentence": "หาก่อเว้าไปเวิ่งนึ้งฮั้น", "translated": "พึ่งพูดไปเมื่อตะกี้" } ]
โหล่ง
ที่ลุ่ม/เป็นที่ต่ำ/ไม่ดอน
ยโสธร
[ { "sentence": "พอเข้าหน้าฝน ฝนตกบ่ท่อได๋ นาไฮ่*โหล่ง*เซียงรุทธิ์กะเริ่มมีน้ำโฮ่งแล้ว", "translated": "เริ่มย่างเข้าหน้าฝน ฝนตกไม่เท่าไหร่ นาบริเวณ*ที่ลุ่ม*ของเซียงรุทธิ์ก็เริ่มมีน้ำขังแล้ว" } ]
เอือบ
การหมักเกลือ/การแช่หรือแช่ไว้ มีความหมายเดียวกันกับคำว่า เอียบ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เอาไปเอือบเกลือไว้ก่อน", "translated": "เอาไปหมักเกลือไว้ก่อน" } ]
สังกะลี
เด็กวัด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "สังกะลี มันตื่นไป่หล่ะ สิได้บอกให้มันไปไล่ไก่", "translated": "เด็กวัด มันตื่นหรือยัง จะได้บอกให้ไปไล่ไก่" } ]
เผียก
เชือกที่ผูกขึงไว้ทำราว เรียกรวมว่าเชือกเผียกหรือเชือกที่ใช้วัดพื้นที่ วัดแนวให้ตรง
มุกดาหาร
[]
อ่วย
หัน
ขอนแก่น
[ { "sentence": "น้องกระแต : ขอบคุณหลายๆ เด้อพี่หน่อ ที่ไปดึกบักสีดามาให้น้องกระแต บักสีดาม่ง แซ้บแซบ เนาะพี่หน่อ... บ่ให้พี่ดลกินนำดอก (น้องกระแต เบิดหน้า หันหน้าหนี)", "translated": "น้องกระแต : ขอบคุณมากนะค่ะพี่หน่อ ที่เอาไม้ค้อนไปปาลูกฝรั่งมาให้น้องกระแต ฝรั่งสุก อร้อยอร่อย เนาะพี่หน่อ... ไม่ให้พี่ดล กินด้วยหรอก (น้องกระแต เชิดหน้า หันหน้าหนี)" }, { "sentence": "พี่ดล : น้องกระแต อย่าเคียดให้อ้ายดลเด้อหล่าเด้อ อ่วยหน้ามาพี้ อ่วยหน้ามาเว้านำอ้ายแหน่.. คันบ่อ่วยมา อ้ายไห้เด้ อ้าย แฮ่งเป็นคนขี้โงยอยู่.. อ้าย คนใจขี้โงย ...ฮือๆๆ", "translated": "พี่ดล : น้องกระแต อย่าโกรธพี่ดลเลยนะจ๊ะ หันหน้ามาทางนี้ หันหน้ามาพูดกับพี่หน่อย.. ถ้าไม่หันมา พี่ร้องไห้นะ พี่ยิ่งเป็นคนขี้แยอยู่.. พี่ คนใจขี้แย... ฮือๆๆๆ" } ]
เที่ยงที่ลี่, ซือที่ลี่
เที่ยงตรง/ตรงดิ่ง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายดลเลามักกินเหล้าทุกมื้อทุกเวน แต่เลาบ่มีปัญหากับเมียเลา ย้อนมาเลามีเคล็ดลับ ยามเลายามกายหน้าเมียเลา สิยางเที่ยงที่ลี่ คือจั่งบ่มีหยังเกิดขึ้น เมียเลาเลยจับบ่ได้จักเทือ", "translated": "พี่ดลแกเป็นคนที่ชอบกินเหล่าทุกเช้าเย็น แต่แกก็ไม่เคยมีปัญหากับภรรยาแกเลย เพราะว่าแกมีเคล็ดลับ เวลาแกเดินผ่าหน้าภรรยาแก จะเดินตรงดิ่ง เหมือนไม่มีอะไรเกิดขึ้น ภรรยาแกเลยไม่เคยจับได้สักที" } ]
กะบ่วง
ช้อน
สุรินทร์
[]
ซิกลิก แซนแลน
ผู้หญิงที่ไม่อยู่นิ่ง ไปทั่ว
ร้อยเอ็ด
[]
แอว
เอว
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พี่อ้าย เจ้าเป็นหยัง เฮ็ดคือคนเจ็บบักแอวแท้ เอื้อยข่อยเฮ็ดหยังเจ้ามื้อคืน", "translated": "พี่เขยขา พี่เป็นอะไร ทำเหมือนกับว่าเจ็ยเอวอย่างนั้น พี่สาวน้องทำอะไรให้เหรอเมื่อคืน" } ]
บ่เป็นท่า
ไม่เป็นท่า/ไม่เข้าท่า/ไม่ได้เรื่อง
มุกดาหาร
[]
ฟ้าว
รีบ
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "สิฟ้าวไปใส", "translated": "จะรีบไปไหน" } ]
โคราชบ้านเอ็ง
โคราชบ้านเรา
นครราชสีมา
[ { "sentence": "คิดถึงโคราชบ้านเอ็ง", "translated": "" } ]