pythainlp/isan_dict · Datasets at Fast360

word stringlengths 2 77	meaning stringlengths 0 255	province stringclasses 42 values	sentence_example listlengths 0 36
เกือ	การให้อาหารสัตว์/การเลี้ยงดู(ใช้กับสัตว์)	มุกดาหาร	[ { "sentence": "ไปเอาข้าวไปเกือหมาให้หน่อย", "translated": "ไปเอาข้าวไปให้หมากินหน่อย" }, { "sentence": "พ่อแม่มึงบ่เลี้ยงบ่เกือบ้อ", "translated": "พ่อแม่มึงไม่ดูแลเลี้ยงดูหรือ" } ]
ป่ง	งอก / แตกยอด / แตกขยาย	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "เข่าขึ้นนา ปลาขึ้นเล้า ผักกระเดาเริ่มสิป่ง", "translated": "ข้าวจะขึ้นจากนา ปลาจะขึ้นไปในยุ้งข้าว (สมัยก่อนเก็บปลาแห้งไว้ที่ยุ้งข้าว) ผักสะเดา เริ่มจะแทงยอดหรือ แตกยอดอ่อน ออกมา" } ]
หัวซา,ซา	สนใจ, ใส่ใจ, ถือสา	สารคาม	[ { "sentence": "เมียของบ่าวหน่อจ่มให่ผัวว่า เถ่าอันนี่ เจ้ากะจั่งแม่นกินแต่เหล่าเมาได้ซุมื่อซุเว็น บ่มาหัวซาลูกซาเมีย เล้ย เจ้าเนี่ย", "translated": "ภรรยาของหนุ่มหน่อบ่นให้สามีว่า นี่คุณ คุณก็ช่างดื่มแต่สุรา เมาได้ทุกวันทุกคืน ไม่มาสนใจลูกสนใจภรรยาเลยนะ คุณเนี่ย" }, { "sentence": "น้องพอลล่านั่งฮ้องให้อยู่เทิงเถียงนาแล้วกะจ่มว่า ตั้งแต่อ้ายดล เพิ่นไปมักกันกับสาวตั๊กบงกช เพิ่นกะไปหัวซาแต่สาวตั๊ก บ่มาหัวซาน้องพอลล่า อีกเลย", "translated": "น้องพอลล่า นั่งร้องให้อยู่ที่กระท่อมปลายนา แล้วก็รำพึงรำพันว่า ตั่งแต่พี่ดลแกไปชอบพอกับสาวตั๊กบงกช แกก็ไปใส่ใจแต่สาวตั๊ก ไม่มาสนใจน้องพอลล่า อีกเลย" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ เวลาเพิ่นกินเหล่าเมาแล้ว เพิ่นกะมักเว่าว่า น้องพอลล่า เป็นผู้สาวเพิ่น อยู่ตลอด แต่กะอย่าไป \"หัวซา\" เพิ่นเถาะ ลาวเป็นคนบ่พอ ตามที่ผู้เฒ่าเพิ่นว่าไว้นั่นหละว่า อย่าไปถือคนบ้า อย่าไปซาคนเมา", "translated": "หนุ่มหน่อ เวลาแกดื่มสุราเมาแล้ว แกชอบพูดว่า น้องพอลล่า เป็นแฟนกับแก อยู่ตลอด แต่ก็อย่าไปถือสา แกนะ แกเป็นคนไม่เต็มบาท(บาตร) ตามคำคนแก่ท่านพูดไว้ว่า อย่าไปสนใจคนบ้า อย่าไปถือสา คนเมา" } ]
เมื่อแลง/ยามเมื่อแลง	ตอนค่ำ/ตอนเย็น	หนองคาย	[ { "sentence": "เมื่อแลงหม่องเก่าเด้อ ผู้สาว", "translated": "ตอนเย็นที่เดิมนะ สาว" }, { "sentence": "ว่าสิเมือยามเมื่อแลง", "translated": "ว่าจะกลับตอนพลบค่ำเอา" } ]
เกิ่ง	ได้สมดุล	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "บรรทุกของใส่รถให้ \"เกิ่ง\"กัน", "translated": "บรรทุกของใส่รถให้ \"ได้สมดุล\"กัน" } ]
ฝนตกริน	ฝนตกปรอย ๆ	ขอนแก่น	[]
กิ่ว	เป็นคำนาม แปลว่าคอด หรือเล็ก เป็นคำวิเศษณ์ หมายถึงกำลังจะขาด	ขอนแก่น	[ { "sentence": "ป้าด อีนางนั่นแหม มาแอว กิ่วแท้", "translated": "โฮ้ ผู้หญิงคนนั้น เอวคอดจัง (หรือเอวเล็กจัง)" }, { "sentence": "อย่าเอาเซือกเส้นนั้นไปผูกอู่ ให้ลูกนอนเด้อ มัน กิ่วแล้ว", "translated": "อย่าเอาเชือกเส้นนั้นไปแขวนเปล ให้ลูกนอนนะ มันกำลังจะขาด" } ]
ซงคือ	ท่าดีทีเหลว/เหมือนจะได้เรื่อง/ท่าทางเหมือนจะได้	มุกดาหาร	[ { "sentence": "อย่ามาเฮ็ดซงคือหลาย บาดให้เฮ็ดแล้วบ่ได้เรื่อง", "translated": "อย่าทำเป็นท่าดี พอให้ทำแล้วไม่ได้เรื่อง" } ]
ซู้ด	เป็นคำกริยา แปลว่าผลัก หรือดัน เป็นคำ อกรรมกริยา หมายถึง สิง หรือเข้า	ขอนแก่น	[ { "sentence": "บักหำ ซู้ดพาเข้ามาใก้ลๆ พ่อโตแน่ ลาว เด่ มือบ่เถิง", "translated": "ไอ้หนูช่วยผลัก (ดัน)สำรับอาหารมาใกล้ๆ พ่อแกหน่อย แกยื่นมือไม่ถึง" }, { "sentence": "เอ้าๆ แม่ไหย่อันนี้ มาซง บ่คือเก่า บ่แม่น ผ๊ซู้ด ลาวตี้", "translated": "อ้าวยายคนนี้ ไม่ใช่ ผีเข้า หรือสิง แกเหรอ ทำไม แกไม่เหมือนเดิม" } ]
คันคาก	คางคก	ชัยภูมิ	[ { "sentence": "บักอ่างๆ มาเบิ่งเร็ว คันคาก โตใหญ่ คักแท้เว้ยย", "translated": "ไอ้อ่างๆ มาดูเร็ว คางคกตัวใหญ่จริงๆ" } ]
ส่น	ท้ายที่สุด	บุรีรัมย์	[]
เกี้ยงตั๊บ	หมดเกลี้ยง	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "มื้อนี้ขายของดีขนาด เกี้ยงตั๊บเลย", "translated": "วันนี้ขายสินค้าดีเหมือนเทน้ำเทท่าจนหมดเกลี้ยงเลย" } ]
เข่าบ่อน	เข้าห้องนอน	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "โอยหิวนอนคัก น้องจีจ้าเข่าบ่อนเถาะป๊ะ", "translated": "โอยไม่ไหวแล้ว ง่วงนอนจังเลย น้องจีจ้าจ๋าเข้าห้องนอนเราดีกว่าจ้า" } ]
แป	แบน/แบนราบ	มหาสารคาม	[ { "sentence": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่า หน่าตากะเป็นตาฮักอยู่ดอก แต่เหลียวเบิ่งอีกที คือจั่ง \"แป\" แลบแซบ จั่งซั่น", "translated": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่า หน้าตาก็น่ารักดีนะ แต่มองดูอีกที ทำไมถึง \"แบน\" แต๊ดแต๋ อย่างนั้น" }, { "sentence": "น้องพอลล่า: หึย อ้ายหน่อ นี่จั่งแม่นเป็นตาซังเนาะ มาว่าของเขา \"แป\" ไผสิคือสาวตั๊กน้อ เพิ่นจั่งค่อยอวบอั๋น", "translated": "น้องพอลล่า: จะบ้าเหรอ พี่หน่อ มาหาว่าของน้องพอลล่า \"แบน\" ใครจะไปเหมือนสาวตั๊กหละ เธอช่างอวบอั๋นเสียจริงๆ" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ: โอ๋ น้องพอลล่า อย่าฟ่าวเคียดเด้อ ที่อ้ายว่า \"แป\" อ้ายบ่ได้ว่าอั่นนั่นน้องพอลล่า \"แป\" ดอก อ้ายหมายถึง ยางรถจักรยานที่น้องขี่มา ยางมันฮั่ว \"แป\" แหล่มแป่ม อยู่นั่นหนา", "translated": "บ่าวหน่อ: โอ๋ น้องพอลล่า อย่าเพิ่งโกรธนะ ที่พี่ว่า \"แบน\" พี่ไม่ได้ว่าอันนั้นน้องพอลล่า \"แบน\" หรอก พี่หมายถึง ยางรถจักรยานที่น้องขี่มา ยางมันรั่ว \"แบน\" แต๊ดแต๋ อยู่นั่น" } ]
ตูบ	กระท่อม/บ้านเรือนลักษณะหนึ่ง/เพิงที่พัก	มุกดาหาร	[ { "sentence": "ในสวนมีตูบน้อยหลังหนึ่ง", "translated": "ในสวนมีกระท่อมหลังเล็กๆหลังหนึ่ง" } ]
แม่โป่	หัวโจก/หัวหน้า/ผู้นำ/หรือ นางพญาแมลง	สกลนคร	[ { "sentence": "สาวส่า เป็นแม่โป่ ในการพาเด้กน้อยเล่นน้ำในหนอง", "translated": "สาวส่า เป็นหัวโจก ในการพาเด็กน้อยเล่นน้ำในหนอง" }, { "sentence": "การหาแมงมัน ต้องเอาแต่ แม่โป่มันเด้อ", "translated": "การหา มดแมงมัน ต้องเอาแต่นางพญามัน นะ" } ]
ฮักผิ่ง	ลำเอียง	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "เจ้าแบ่งขนมให่หลานคือจั่งฮักผิ่งแท้ ให่กะบ่ส่ำกัน", "translated": "คุณแบ่งขนมให้หลานทำไมถึงลำเอียงจัง แบ่งก็ไม่เท่าเทียมกัน" } ]
เป็นจั่งบุญ	เดชะบุญ	บุรีรัมย์	[]
จังหันเฮือน	งานทำพิธีร้อยไหว้ของไทหนองคาย	หนองคาย	[ { "sentence": "จังหันเฮือน คือพิธีทำบุญร้อยวันผู้ล่วงลับโดยนิมนต์เพราะมาฉันที่บ้าน โดยเฮือนมาจากบ้านของคนสมัยก่อนพูด *คนหนองคายไม่ออกเป็นสระเอีย เช่นเฮียน เซีย เป็นเซือ เฮือน เซื่อง แืทน", "translated": "" }, { "sentence": "บนบ้าน-ก็เทิงเฮือน", "translated": "" } ]
โสกัน	การคุยกัน (คนส่วนมาก)	บุรีรัมย์	[]
พยาธิฮ้าย	โรคร้าย	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "ตัวอย่าง ขอให่พยาธิฮ้ายอย่ามาพาลบังเบียดลูกแม่เด้อ", "translated": "ขอให้โรคร้ายสิ่งไม่ดี อย่าได้มากล้ำกลายลูกของแม่นะ" } ]
หลงทีปหลงแดน	การพลัดหลง/หลงทาง/หลงๆลืมๆ	มุกดาหาร	[ { "sentence": "ไปเที่ยวป่า มื้อก่อน หลงทีปหลงแดน หาทางกลับมาบ่ได้", "translated": "วันก่อนไปเที่ยวป่า หลงทางกลับออกมาไม่ได้" } ]
ซิ่น	กระโปรง	หนองคาย	[ { "sentence": "เธอนุ่งซิ่นสั้นจัง", "translated": "เธอใส่กระโปรงสั้นจัง" } ]
บ่	ไม่	อุบลราชธานี	[]
จื้น	แฉะ/ชื้นแฉะ	สารคาม	[ { "sentence": "มื่อวานฝนตกรินอยู่เหมิดมื่อ ย่างไปหม่องได๋ หนทางกะมีแต่ \"จื้นๆ\" ไปมาลำบากคัก", "translated": "เมื่อวานนี้ฝนตกปรอยๆอยู่ทั้งวัน เดินไปที่ไหน ถนนก็ ชื้นแฉะ ไปหมด ไปไหนมาไหนก็ลำบาก" }, { "sentence": "น้องเป้ยปานวาด ลาวอกหัก ย่อนว่าอ้ายประสาทถิ่มลาวไปมักกับน้องปูไปรยา ลาวเสียใจหลาย ฮ้องไห่อยู่เหมิดมื่อ จนตาเปียกตา \"จื้น\" เหมิด", "translated": "น้องเป้ยปานวาดแกอกหัก เนื่องจากว่าพี่ประสาททิ้งแกไปชอบพอกับน้องปูไปรยา แกเสียใจมาก ร้องให้อยูทั้งวัน จนตาเปียกตาแฉะ ไปหมด" } ]
ฮูป	รูป/ภาพถ่าย/ภาพวาด	สกลนคร	[ { "sentence": "อ้ายส่งฮูปมาให้แล้วเด้อ", "translated": "พี่ถ่ายรูปมาให้แล้วนะ" }, { "sentence": "ครูต้องแล่ง สอนวิชา วาดฮูป", "translated": "ครูต้องแล่งสอนวิชาวาดรูป" } ]
ตอน	ถ้าเป็นคำกริยา หมายถึงการตัดให้ขาดหรือเฉือนให้เป็นแผล	ศรีสะเกษ	[ { "sentence": "ไปให้พ่อใหญ่เผิ่นมาตอนงัวให้แน่มันติดเซิง", "translated": "ไปให้พ่อใหญ่เผิ่นมาตัดงัวให้แน่ๆ มันติดเซิง" }, { "sentence": "ตอนหำมันก่อนนาบักน้อยๆนิ", "translated": "ตัดหำมันก่อนนาบักน้อยๆ นะ" }, { "sentence": "ตอนโตเมื่อบ้านเห็นหมู่เก่าๆบ่", "translated": "เมื่อโตกลับบ้านเห็นเพื่อนเก่าๆไหม" } ]
แดดบด	แดดร่ม/ เวลาที่มีเมฆบังดวงอาทิตย์ไว้ เรียกว่าแดดบด หมายถึงเมฆบดบังดวงอาทิตย์ไว้	มุกดาหาร	[]
ก้องแขน	กำไล	ขอนแก่น	[ { "sentence": "อีหล่าไปก่นมันให้แม่แหน่", "translated": "ขุด" } ]
หัว	1.ศีรษะ 2.สมอง 3.หัวเราะ 4.เพิ่งจะ	ขอนแก่น	[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล เลามักคักอีหลีตั้ว หัวปลาค่อนี่กะดาย", "translated": "พ่อเฒ่าดล แกชอบมากเลยนะ หัว(ศีรษะ)ปลาช่อนเนี่ย" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดล หัวดีคัก เลาฟังเพลงแค่รอบสองรอบ กะจำได้เหมิดแล้ว", "translated": "พ่อเฒ่าดล หัว(สมอง)ดีมาก แกฟังเพลงแค่รอบสองรอบ ก็จำได้หมดแล้ว" }, { "sentence": "พ่อใหญ่หน่อ กะหัวดีคือกัน เห็นงูตกต้นไม้ กะหัว", "translated": "พ่อเฒ่าหน่อ ก็หัวเราะง่ายเช่นกัน เห็นงูตกต้นไม้ ก็หัวเราะ" }, { "sentence": "พ่อใหญ่บูลย์ เลาหัวตะมาฮอด.. บ่าวสาท กะหัวตะตื่น", "translated": "พ่อเฒ่าบูลย์ แกเพิ่งจะมาถึง... หนุ่มสาท ก็เพิ่งจะตื่นนอน" } ]
สมพื้น	สมน้ำหน้า/สมแล้ว	มุกดาหาร	[ { "sentence": "สมพื้นมันแหน่ มันขี้ดื้อหลาย", "translated": "สมน้ำหน้ามัน ดื้อเหลือเกิน" } ]
เซา	หยุด/พักผ่อน	มหาสารคาม	[ { "sentence": "มานั่งเซามีแฮงก่อน ค่อยเดินต่อ", "translated": "มานั่งพักเหนื่อยก่อน แล้วค่อยเดินทางต่อไป" } ]
ลึด	กลืน แบบ ไม่ต้องเคี้ยว	สกลนคร	[ { "sentence": "เวลากินส้มหมากค้อ ซูดน้ำปลาแดกแล้ว ก็ลึดไนมันลงโลด", "translated": "" } ]
แข่วซวก	ฟันเหยิน	หนองคาย	[ { "sentence": "แข่วบักออย ปานบักจก ทรงคือสิสวบหน้าเฮาได้อยู่", "translated": "ไอ้อย ฟันมันเหยินเกือบจะทิ่มหน้าเราได้แล้ว" } ]
บ่เป็นตาสิแตก	ทำอะไรไม่เป็น,ไม่ดี,พึ่งพาอาศัยไม่ได้,ขาดความจริงใจ,หาความแน่นอนอะไรไม่ได้เลย.	สุรินทร์	[ { "sentence": "ทิดกึ่ม คนบ้านหนองรังกา เป็นหนุ่มใหญ่เสียเปล่า ไม่รู้จักศึกษาหาความรู้ให้กับตัวเอง ..ไม่รู้จักทำมาหากิน ..เป็นคนไม่เอาไหน...ไม่เอาอะไรเลย..ทำอะไรไม่จริงไม่จัง....ทำอะไรก็ครึ่งๆกลาง...โลเล...ตัดสินใจอะไรไม่ได้...พึ่งหาอาศัยไม่ได้......ชาวบ้านทั้งหลายจึงเรียกทิดกึ่มว่า...เป็นคนเสียเปล่า....แต่.... \"บ่เป็นตาสิแตก\"", "translated": "ทิดกึ่ม คนบ้านหนองรังกา เป็นหนุ่มใหญ่เสียเปล่า ไม่รู้จักศึกษาหาความรู้ให้กับตัวเอง ..ไม่รู้จักทำมาหากิน ..เป็นคนไม่เอาไหน...ไม่เอาอะไรเลย..ทำอะไรไม่จริงไม่จัง....ทำอะไรก็ครึ่งๆกลาง...โลเล...ตัดสินใจอะไรไม่ได้...พึ่งหาอาศัยไม่ได้......ชาวบ้านทั้งหลายจึงเรียกทิดกึ่มว่า...เป็นคนเสียเปล่า....แต่.... เป็นคำพูดในเชิงลบ ดูถูกเหยียดหยามทำให้เสียหาย....แต่ไม่ถึงขั้นหมิ่นประมาท ตาม ป.อ.มาตรา 326 ครับท่าน..เพราะเป็นเพียงคำพูดที่ตัดพ้อต่อว่าแบบน้อยเนื้อต่ำใจธรรมดา...เป็นเพียงคำในเชิงลบ......เซียงโอก เขยชัยนาท" } ]
น้องใภ้	น้องสะใภ้	มุกดาหาร	[]
ดัง	จมูก/ก่อไฟ	มุกดาหาร	[ { "sentence": "ไปดังไฟแหน่", "translated": "ไปก่อไฟหน่อย" } ]
มาตุ้ม มาโฮม	มารวมกันพร้อมหน้าพร้อมตาหลายๆคน	ศรีสะเกษ	[ { "sentence": "ให้ลูกหลานมาตุ้มมาโฮมยามมีบุญบ้านเฮาหลายๆ", "translated": "อยากให้ลูกหลานมารวมกันเยอะๆเวลามีบุญประจำปีที่บ้านเรา" } ]
หยังบุ๊	อะไรก็ไม่รู็	กาฬสินธุ์	[ { "sentence": "เบิ่งเด้อมื้อวานเฮาไปแข่งเป่าได้..คู่เฮาท่อจกตานี่..จั๊กแม่นหยังบุ๊", "translated": "" } ]
เจ้าเป็นเผลอ	คุณเป็นอะไร	นครพนม	[ { "sentence": "เจ้าเป็นเผลอมา", "translated": "คุณเป็นอะไรมา" } ]
มะลึ่งตึ้งตั้ง	อึกกระทึกครึกโครม	อุบลราชธานี	[ { "sentence": "อ้าวแม่ป้า แม่นบ้านเจ้าเป็นหยังกัน มาคือเสียงมะลึ่งตึ้งตั้งแท้บาดเนี่ย", "translated": "ป้าจ๊ะ ที่บ้านเกิดอะไรขึ้น เสียงดังอึก กระทึก ครึกโครมเชียว" } ]
ขาโต้ย	หน้าขา หรือบริเวณขาออ่น	สกลนคร	[ { "sentence": "พ่อใหญ๋ค้ำ จันแรม อย่ามาเต็ง ขาโต้ยพ่อ มันเจ็บ", "translated": "พ่อใหญ่ค้ำ จันแรมอย่ามาทับหน้าขาพ่อ มันเจ็บ" } ]
เยี่ยมยาม	เยี่ยมเยียน	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "โอ้มื้อนี้ไปเยี่ยมยามป้าหน่อยทางหนองคายก่อนน๊า", "translated": "โอ้ วันนี้เราขึ้นไปเยี่ยนเยียนคุณป้าหน่อยทางจังหวัดหนองคายดีกว่า" } ]
หงวย	อาการเอนจนเกือบล้ม หรือจนล้มเลย	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "นั่งดีๆเด้อ เดี๋ยวสิหงวยหลังเด้", "translated": "นั่งดีๆนะ เดี๋ยวก็หงายหลังเอานะ (หากจะแปลให้ คล้ายๆกับภาษาไทยกลาง)" } ]
ใซ้หัว,ใช้หัว	ออกอุบาย	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "บ่าวหน่อ เลาขี้คร้านขุดส่าง เลากะเลยใซ้หัวเอิ้นหมู่ๆชมรมอีสาน ว่าเพิ่นเซียงเหล่าโทไว้ใต้ดิน ต้องขุดลงไปจักสิพ้อ", "translated": "บ่าวหน่อ ขี้เกียจขุดบ่อน้ำ แกก็เลยออกอุบายเรียกเพื่อนๆชมรมอีสาน บอกว่า แกซ่อนสาโทไว้ใต่ดิน ต้องขุดลงไปถึงจะเจอ" } ]
อีหลี	จริงๆ	ขอนแก่น	[ { "sentence": "ฉันจะไปตลาดพ้อมกับเจ้าอีหลี ๆ เดhv", "translated": "" } ]
มื้อละเทื่อ	วันละครั้ง	มุกดาหาร	[]
จอง	ทัพพี	มุกดาหาร	[ { "sentence": "เอาจองมาตักแกงแหน่", "translated": "เอาทัพพีมาตักแกงหน่อย" } ]
ฮอกะ	เพิ่งจะ	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "อ้ายมังกรเดียวดายฮอกะมาฮอดวังหั่นนี่", "translated": "" } ]
จัก	ไม่รู้	อุดรธานี	[ { "sentence": "ถาม: เจ้าสิกินข้าวงายกับหยัง\nตอบ: จัก", "translated": "ถาม : คุณจะรับประทานข้าวเช้ากับอะไร\nตอบ: ไม่ทราบ" } ]
พอคุมพู่	เวลาเช้ามืด	บุรีรัมย์	[]
เป็นตาอยากหัว	น่าขำ	อุดรธานี	[ { "sentence": "อ้ายบัติ เว้านิทานเป็นาอยากหัวแฮง", "translated": "พี่บัติ เล่านิทานน่าขำมาก" } ]
เสี่ยว	มิตรแท้/เพื่อนแท้	หนองคาย	[ { "sentence": "เอื้อยของข่อยเป็นเสี่ยวของเอ(นามสมมุติ)", "translated": "พี่สาวของฉันเป็นเพื่อน(แท้)ของเอ" } ]
อยากหัว	น่าหัวเราะ	อุบลราชธานี	[ { "sentence": "เฮาน่าจะอยากหัวพี้", "translated": "" } ]
ถืกหม่อง /ถืกม้อง	ถูกที่/ถูกทาง	มุกดาหาร	[]
ย่าน	กลัว	กาฬสินธุ์	[ { "sentence": "พี่อ้าย ข่อยมาคือย้านปิงแท้หล่ะอ้าย เข้ามาซอยดึงปิงออกจากขาโต้น ข่อยแหน่", "translated": "พี่เขย ฉันกลัวปลิงจังเลย ช่วยมาดึงปลิงออกจากขา (ท่อนบน) ให้ฉันหน่อย" } ]
โหยด	หยด ไหลย้อย	มหาสารคาม	[ { "sentence": "ย่างดีๆ ระวังไอ้นั่นมันสิโหยดเด้ออีนาง", "translated": "เดินดีๆ ระวังไอ้นั่นมันจะหยดไหลนะหนู" } ]
หยุม,ยุ๋ม	อาการหยิบของโดยใช้นิ้ว ทั้ง 5 นิ้ว	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล เลาเป็นคนย้านเมียสั่นตั้ว เลาเลยเป็นพ่อครัวตำบักหุ่งสู่เมียกิน เลาหยุมบักหุ่งที่ฝานแล้วใส่ครก แล้วตำบักอย่างเฮงจนครกแตก เลยบ่ได้กินซ้ำ", "translated": "คุณตาชื่อดล แกเป็นคนกลัวเมียนั่นแหละ แกเลยต้องมาเป็นพ่อครัวตำส้มตำให้เมียแกกิน แกหยิบมะละกอที่ฝานแล้วใส่ครก แล้วตำอย่างแรงจนครกแตก เลยอดกิน" } ]
อย่าฟ้าว	อย่าพึ่ง/ไม่ต้องรีบ	มุกดาหาร	[ { "sentence": "ถ้าข้อยจักหน่อยเด้อ อย่าฟ้าวไป", "translated": "รอผมสักครู่นะ อย่าพึ่งไป" } ]
คันมันเป็น	ถ้ามันเป็น	มุกดาหาร	[ { "sentence": "คันมันเป็นจั่งซั่น", "translated": "ถ้ามันเป็นอย่างนั้น" }, { "sentence": "คันมันเป็นคือเว้า", "translated": "ถ้ามันเป็นอย่างที่พูด" }, { "sentence": "คันมันเป็นตะได้", "translated": "ถ้ามันจะได้" } ]
หนึ่งฮั่น,วั่งหนึ่ง	ตะกี้ เมื้อกี้	ศรีสะเกษ	[ { "sentence": "หมู่ข่อย(เพื่อนผม,เพื่อนฉัน)เมื่อบ้าน(กลับบ้าน)หนึ่งฮั่น", "translated": "เพื่อผมพึ่งจะกลับบ้านตะกี้นี้เอง" } ]
แอบ	ฝึกหัด	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "พ่อกับลูกกำลังเอาควายแอบไถ่นา ลูกสาวหล้ากำลังแอบเย็บจักร (กำลังเรียนเย็บผ้า)", "translated": "" } ]
คองคอย	รอคอย/รอถ้า / คอย (พบมากในผญา)	มุกดาหาร	[ { "sentence": "คองคอยถ้า หลายเวลาได้พ้นผ่าน", "translated": "รอคอย จนวันเวลาเนิ่นนานผ่านไป" } ]
จ้อม	เล็ก แคบ เรียวลง	ขอนแก่น	[ { "sentence": "ฮ่วย กินเบียร์ยกขวดซดแบบนี้ มันจั่งได๋สิแซบ ขวดเบียร์ปากจ้อมๆ ยกเทใส่ปาก มันกะเป็นฟองเหมิดท่อนั่นแหล่ว.. นี่ ๆ สิกินให้เบิ่ง", "translated": "เฮ้ย กินเบียร์ยกขวดซดแบบนี้ มันจะอร่อยได้อย่างไร ขวดเบียร์ปากเล็กๆ ยกเทใส่ปาก มันก็เป็นฟองหมดสิ... นี่ ๆ จะกินให้ดู" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดล หลังจากกินเบียร์เหมิดไปหลายขวด ยังบ่เมา พอมึนๆ หัวจักหน่อย ย่านเมียด่า กะขับรถกลับบ้าน พอไปฮอดทางแยก กะเลี้ยวซ้ายทันที ขับไปๆ หนทางผัดจ้อมเข้า จ้อมเข้า... ฮ่วย บัดทีแท้ หลงทาง เลี้ยวเข้าป่า พะน๊า..<br>", "translated": "พ่อใหญ่ดล หลังจากกินเบียร์หมดไปหลายขวด ยังไม่ถึงกับเมา พอมึนๆ แต่กลัวเมียด่า ก็เลยขับรถกลับบ้าน พอไปถึงทางแยก ก็เลี้ยวซ้ายทันที ขับไปๆ ทางกลับเล็กลง เล็กลง... อ้าว ที่ไหนได้ หลงทาง เลี้ยวเข้าป่า..น่ะสิ..." } ]
แต่ผัดใด๋	แต่ไหนแต่ไร	บุรีรัมย์	[]
แหบ	ใช้จะงอยปากชอนไช/ได้แดก	ขอนแก่น	[ { "sentence": "โฮ้ กะปอมมันอยู่สูงปานนี้ ถ้ายิงบ่แม่น บ่ได้แหบดอก", "translated": "โฮ้ กิ่งก่าอยู่สูงขนาดนี้ ถ้ายิงไม่แม่น ไม่ได้แดกหรอก" }, { "sentence": "มักผู้สาว กะกล้าๆ แหน่จักหน่อยตี้ล่ะ มัวแต่อายจั่งซี้ บอกได้เลย บ่ได้แหบดอก", "translated": "ชอบผู้หญิง ก็กล้าๆ หน่อยสิ มัวแต่อายแบบนี้ บอกได้เลย ไม่ได้แดกหรอก" } ]
เย้า (ออกเสียงโท ขึ้นจมูก)	ยุ	หนองคาย	[ { "sentence": "บักห่านี่ มันซัวคัก มักเย้าให้ขะเจ้าตีกัน", "translated": "ไอ้บ้านี่ มันแย่จริงๆ ชอบยุให้คนอื่นเค้าตีกัน" } ]
มุนอุ่ยปุ้ย	แหลกละเอียด/เละตุ้มเปะ/ไม่มีชิ้นดี	บุรีรัมย์	[ { "sentence": "งัวน้อยมันลงกินเข่าในนามุนอุ่ยปุ้ยเอาโลด", "translated": "วัวน้อยมันลงกินข้าวในนาจนเละตุ้มเปะไม่มีชิ้นดี" } ]
มาน	ตั้งท้อง/มีลูก/ตั้งครรภ์	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "งัวอยู่เฮือนข้อย สงสัยสิเป็นงัวแม่มาน ข่อยเห็นมันท้องใหญ่ขึ้นๆเรื่อย อีกบ่โดนกะสิออกลูกแล้ว สิได้กินต้มน้องงัวตั๊ว บาดทีนี้", "translated": "วัวที่อยู่บ้านผม สงสัยจะตั้งท้อง ผมเห็นท้องมันโตขึ้นเรื่อยๆ อีกไม่นานก็จะตกลูกแล้ว และได้กินต้มรกวัวหล่ะทีนี้" } ]
ขี้ไก่เดือน	ไส้เดือน	อุดรธานี	[]
วินม่อง	ลักษณะอาการปวดหัวอย่างรุนแรง	บุรีรัมย์	[]
เกี่อย	ลักษณะของการตัก (เกี่อยออก - เกี่อยใส่ = ตักออก - ตักใส่)	บุรีรัมย์	[]
โผด, โพ๋ด, หพด	ปล่อยทิ้ง	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "แมวอยู่บ้านข่อยมันคูณคือจั่งหยังนี่ หนูกะบ่ไล่ หนำซ้ำขี่กะบกถม ข่อยกำลังสิเอามันไปโผด อยู่ป่า ตอนนี้", "translated": "แมวที่อยู่บ้านมันดีจริงจริ้งงงง (ที่จริงแล้ว คูณแปลว่าดี ในตอนนี้เขาประชด) หนูก็ไม่ไล่จับ หนำซ้ำถ่ายอุจจาระแล้วยังไม่กลบอีก (ปรกติแมวจะกลบกองถ่ายทุกครั้ง) ผมกำลังจะเอามันไปปล่อยทิ้งที่ป่าตอนนี้แหละ" } ]
ขอดอ้อป้อ	ลักษณะของการห่อของที่มีขนาดเล็กโดยการพันให้แน่น	บุรีรัมย์	[]
ขัว	สะพาน	หนองคาย	[ { "sentence": "ขัวมิตรภาพข้ามแม่น้ำ ไทย-ลาว ยาวมาก", "translated": "สะพานข้ามแม่น้ำมิตรภาพ ไทย-ลาวยาวมาก" } ]
ต่อน	ชิ้น/เนื้อ	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "ปีนี้แกงของค่ายหน่วย กินตะผักหาต่อนซี้นย๊ากยาก เลยต้องกินตะผักจนขี้เขียวปานแมงบ้งเอาโลดนี่แหม๋ คันเป็นจั่งซี้ ชาวค่ายกะเลยไปหายิงกะปอมมาใส่แกง มันจั่งสิได้มีต่อนหลายๆ", "translated": "ปีนี้แกงของค่ายหน่วย มีแต่ผัก หาเนื้อยากมา เลยต้องกินแต่ผักจนขี้เขียวยังกะหนอน (ที่กินใบไม้ใบหญ้า) เลย หากเป็นอย่างนี้ ชาวค่ายเลยไปล่ากิ้งก่ามาใส่แกง เพื่อให้มีเนื้อบ้าง" } ]
เป็นตา	น่า... เป็นคำขยายความ	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "เป็นตาอยู่", "translated": "น่าอยู่" }, { "sentence": "เป็นตาเอา", "translated": "น่าเอา" }, { "sentence": "เป็นตาย้าน", "translated": "น่ากลัว" }, { "sentence": "เป็นตาหัว", "translated": "น่าขำ" }, { "sentence": "เป็นตางึด", "translated": "น่าอัศจรรย์ใจ" }, { "sentence": "เป็นตาเบิ่ง", "translated": "น่าดู" }, { "sentence": "เป็นตาซอย", "translated": "น่าช่วยเหลือ" } ]
วอง	หรอ (ใช้กับฟัน)	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "แข้ววองกินน้ำลองหิน ลงไปซีกินหินกับแจ่ว", "translated": "ฟันหรอกินน้ำไปกับหิน ลงไปแน่น้ำชีกินหินกับน้ำพริก" } ]
ฟ้ง	กระเด็น	ขอนแก่น	[ { "sentence": "ทิดหน่อสึกใหม่ๆ ไปยามผู้สาว ผู้สาวกะเอาข้าวปุ้นสู่กิน ทิดหน่อกะกินอย่างอะเหร็ดอะหร่อย พอดี เลาผัดจาม ต่อนข้าวปุ้น กะเลยฟ้งจากปากเลาไปถืกแก้มผู้สาวปั๊บ วะนึง", "translated": "ทิดหน่อ สึกใหม่ๆ ไปเยี่ยมแฟน แฟนก็นำขนมจีนมาให้กิน ทิดหน่อก็กินอย่างเอร็ดอร่อย พอดี แกจาม ทำให้เศษขนมจีน กระเด็นไปโดนแก้มแฟน ฟั๊ฟ เลย" } ]
สิโต(ภาษาภูไท)	คุณ/เธอ	มุกดาหาร	[ { "sentence": "สิโตสิไปเผอ/เจ้าสิไปไส", "translated": "คุณจะไปไหน" } ]
ผู้ดี	สวย/งาม	ขอนแก่น	[ { "sentence": "ได้ยินข่าวว่า บ่าวบูลย์มีผู้สาวแล้ว ผู้สาวเลาผู้ดีบ่?.. ไผเคยเห็น บอกแหน่...", "translated": "ได้ข่าวว่า หนุ่มบูลย์มีแฟนแล้ว แฟนแกสวยไหม?.. ใครเคยเห็น บอกหน่อยนะ.." }, { "sentence": "ข้อยเคยเห็นยุ ผู้สาวเลาผู้ดีคัก เป็นตาฮักขนาด", "translated": "ผมเคยเห็นแล้ว แฟนพี่แกสวยมาก น่ารักมากเลย" } ]
จ่อย	ผอม	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "นางเอย... คือมาจ่อยมาน้อยคักแท้ บ่ได้กินเข่าบ่หน้อ", "translated": "น้องนางเอ๋ย...ทำไมถึงได้ผอมอย่างนี้ ไม่ได้กินข้าวหรือไร" } ]
บักมี่, หมากมี่ (ผลไม้)	ขนุน	ขอนแก่น	[]
เงิง	ไม่เรียบ	ศรีสะเกษ	[ { "sentence": "เช่นติดกาวกระดาษวางบนพื้นที่เรียบแต่มีข้างใดข้างหนึ่งที่ไม่ติดกาวแล้วกระดกขึ้น", "translated": "" } ]
มาแต่เซอ	มาจากไหน	สกลนคร	[ { "sentence": "เม้ยๆๆ มาแต่เซอคึเม้ย", "translated": "เหนื่อยๆๆ มาจากไหนทำไมเหนื่อย ประมานนั้น...." } ]
มื่น/หมื่น	ลื่น	หนองคาย	[ { "sentence": "พื้นยังบ่แห้งเทือ ระวังสิมืน ก้นขี้ถั่งเด้อ", "translated": "พื้นยังไม่แห้งที ระวังจะลื้น ก้นจั้มเบ้ากับพื้นนะ(ก้นกระแทก)" } ]
ติ่งตั่ง	รถเร่ขายของตามบ้าน	ขอนแก่น	[ { "sentence": "มื้อนี้ สิได้หยังกินกับข้าวน้อ... ติ่งตั่ง ซัมมะนานมาแท้น้อ สิได้ซื้อปลาดุกมาลาบกินนี่หนา", "translated": "วันนี้จะกินข้าวกับอะไรน๊า ... รถเร่ขายของ เมื่อไหร่จะมาซะที จะได้ซื้อปลาดุกมาทำลาบปลาดุก" }, { "sentence": "คันติ่งตั่งมา เบิ่งปลาอีฮือ ให้ข่อยนำแหน่เด้อ... ข้อยอยากกินปลาอีฮือ", "translated": "ถ้ารถเร่ขายของมา ฝากดูปลาหมึกตากแห้งให้หน่อยนะ... จ้อยอยากกินปลาหมึกย่าง" } ]
ซาง	ช่าง(คนที่ทำงานซ่อมบำรุง) ช่าง (ช่างเถอะ, ช่างปะไร)	กาฬสินธุ์	[ { "sentence": "ซางไฟบอกว่าซางมันเถาะ ซ่อมบ่ได้แล้ว", "translated": "ช่างไฟบอกว่าช่างมันเถอะ ซ่อมไม่ได้แล้ว" } ]
โง	เลี้ยว	ปัตตานี	[ { "sentence": "ไป๋ผิดทางเลยโงรถกลับคืน", "translated": "ไปผิดทางต้องเลี้ยวรถกลับ" } ]
พ่อเฒ่า/แม่เฒ่า	พ่อตา/แม่ยาย	หนองคาย	[ { "sentence": "ลูกใภ้อย่าลืมไปยาม ไปเล่นนำพ่อเฒ่า แม่เฒ่าแน่เด้อ หลังดองกันแล้ว", "translated": "ลูกสะใภ้อย่าลืมไปเล่นกับพ่อตาแม่ยายหน่อยนะ หลังผูกญาติกันแล้ว" } ]
เว้า	พูด	ขอนแก่น	[ { "sentence": "เเม่สอนน้องเว้าหน่อยนะ", "translated": "" } ]
บ่เป็นก้าว	ไม่ได้เรื่อง/ไม่เข้าท่า/ทำอะไรไม่เป็นชิ้นเป็นอัน	มุกดาหาร	[]
บ่วง	ช้อน Spoon	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "เอาบ่วงมาให่อ้ายแหน่หน๊า...อ้ายสิเอามาซดน้ำแกง สั่นดอก", "translated": "ช่วยเอาช้อนมาให้พี่หน่อยได้ไหม พี่จะเอามาซดน้ำแกง วาสั่นดอก" } ]
หมากแตก	ลูกระเบิด/ระเบิด(มีใช้อยู่ที่ประเทศลาว)	มุกดาหาร	[]
จ่างจ๊ะ	กางออกเต็มเหยียด/เห็นเต็มตา/คาอยู่กับที่	สกลนคร	[ { "sentence": "บักลุน ขี่รถจักรยานตำเสาฮั้ว ค้ำอยู่ จ่างจ๊ะ", "translated": "นายลุน ขี่รถจักรยาน ชนเสารั้ว รถค้ำเสาคาอยู่กับที่" }, { "sentence": "อ้ายต้องแล่ง ยืนค้ำแอว จ่างจ๊ะ อยู่ทางเข้าวัด", "translated": "พี่ต้องแล่ง ยืนท้าวสะเอว ให้เห็นเต็มตา อยู่ที่ทางเข้าวัด" }, { "sentence": "จารย์ใหญ่ เฮ็ดผีหลอก ลัดทางสาวส่า ฯ ยืนจ่างจ๊ะอยู่ทางไปนา", "translated": "จารย์ใหญ่ ทำเป็นผี เพื่อดักหลอกสาวส่า อยู่ทางไปนา ยืนกางแขนขาเต็มเหยียด" } ]
บ่าน	การบิ่น	ร้อยเอ็ด	[ { "sentence": "มีดอีแม่อยู่ในครัว มันคือบ่านแท้ ฟันหยังกะบ่เข่า", "translated": "มีดคุณแม่อยู่ในครัวทำไมมันบิ่นอบ่างนี้ ฟันอะไรก็ไม่เข้าเลย" } ]
ทางลุ่ม	ข้างล่าง	หนองคาย	[ { "sentence": "อ้ายพล:น้องพอลล่าโตอยู่ไส อ้ายคือบ่พ้อ", "translated": "" }, { "sentence": "น้องพอลล่า:เขาอยู่ทางลุ่มพุ่นนา อ้ายพล", "translated": "" } ]
แป้ว	แผลเป็น	อีสานทั่วไป	[ { "sentence": "น้องแตงโม ตั้งแต่น้อยๆ คือสิเป็นตาขี่ดื้อเนาะ นำแข้งนำขา มีต๊ะ \"แป้ว\" ขาลาย อำอ่ายอยู่", "translated": "น้องแตงโม สมัยตอนเด็กๆท่าทางจะซุกซนน่าดูนะ ตามขามีแต่รอย \"แผลเป็น\" เต็มไปหมด ขาลายยังกะม้าลายแหนะ" } ]
ขีนขัด	ขัดของ	มหาสารคาม	[ { "sentence": "บ่ขีนขัด", "translated": "ไม่ขัดข้อง" } ]
ลำเเต้ๆ	อร่อย	หนองคาย	[]

เกือ

การให้อาหารสัตว์/การเลี้ยงดู(ใช้กับสัตว์)

มุกดาหาร

[ { "sentence": "ไปเอาข้าวไปเกือหมาให้หน่อย", "translated": "ไปเอาข้าวไปให้หมากินหน่อย" }, { "sentence": "พ่อแม่มึงบ่เลี้ยงบ่เกือบ้อ", "translated": "พ่อแม่มึงไม่ดูแลเลี้ยงดูหรือ" } ]

ป่ง

งอก / แตกยอด / แตกขยาย

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "เข่าขึ้นนา ปลาขึ้นเล้า ผักกระเดาเริ่มสิป่ง", "translated": "ข้าวจะขึ้นจากนา ปลาจะขึ้นไปในยุ้งข้าว (สมัยก่อนเก็บปลาแห้งไว้ที่ยุ้งข้าว) ผักสะเดา เริ่มจะแทงยอดหรือ แตกยอดอ่อน ออกมา" } ]

หัวซา,ซา

สนใจ, ใส่ใจ, ถือสา

สารคาม

[ { "sentence": "เมียของบ่าวหน่อจ่มให่ผัวว่า เถ่าอันนี่ เจ้ากะจั่งแม่นกินแต่เหล่าเมาได้ซุมื่อซุเว็น บ่มาหัวซาลูกซาเมีย เล้ย เจ้าเนี่ย", "translated": "ภรรยาของหนุ่มหน่อบ่นให้สามีว่า นี่คุณ คุณก็ช่างดื่มแต่สุรา เมาได้ทุกวันทุกคืน ไม่มาสนใจลูกสนใจภรรยาเลยนะ คุณเนี่ย" }, { "sentence": "น้องพอลล่านั่งฮ้องให้อยู่เทิงเถียงนาแล้วกะจ่มว่า ตั้งแต่อ้ายดล เพิ่นไปมักกันกับสาวตั๊กบงกช เพิ่นกะไปหัวซาแต่สาวตั๊ก บ่มาหัวซาน้องพอลล่า อีกเลย", "translated": "น้องพอลล่า นั่งร้องให้อยู่ที่กระท่อมปลายนา แล้วก็รำพึงรำพันว่า ตั่งแต่พี่ดลแกไปชอบพอกับสาวตั๊กบงกช แกก็ไปใส่ใจแต่สาวตั๊ก ไม่มาสนใจน้องพอลล่า อีกเลย" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ เวลาเพิ่นกินเหล่าเมาแล้ว เพิ่นกะมักเว่าว่า น้องพอลล่า เป็นผู้สาวเพิ่น อยู่ตลอด แต่กะอย่าไป \"หัวซา\" เพิ่นเถาะ ลาวเป็นคนบ่พอ ตามที่ผู้เฒ่าเพิ่นว่าไว้นั่นหละว่า อย่าไปถือคนบ้า อย่าไปซาคนเมา", "translated": "หนุ่มหน่อ เวลาแกดื่มสุราเมาแล้ว แกชอบพูดว่า น้องพอลล่า เป็นแฟนกับแก อยู่ตลอด แต่ก็อย่าไปถือสา แกนะ แกเป็นคนไม่เต็มบาท(บาตร) ตามคำคนแก่ท่านพูดไว้ว่า อย่าไปสนใจคนบ้า อย่าไปถือสา คนเมา" } ]

เมื่อแลง/ยามเมื่อแลง

ตอนค่ำ/ตอนเย็น

หนองคาย

[ { "sentence": "เมื่อแลงหม่องเก่าเด้อ ผู้สาว", "translated": "ตอนเย็นที่เดิมนะ สาว" }, { "sentence": "ว่าสิเมือยามเมื่อแลง", "translated": "ว่าจะกลับตอนพลบค่ำเอา" } ]

เกิ่ง

ได้สมดุล

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "บรรทุกของใส่รถให้ \"เกิ่ง\"กัน", "translated": "บรรทุกของใส่รถให้ \"ได้สมดุล\"กัน" } ]

ฝนตกริน

ฝนตกปรอย ๆ

ขอนแก่น

[]

กิ่ว

เป็นคำนาม แปลว่าคอด หรือเล็ก เป็นคำวิเศษณ์ หมายถึงกำลังจะขาด

ขอนแก่น

[ { "sentence": "ป้าด อีนางนั่นแหม มาแอว กิ่วแท้", "translated": "โฮ้ ผู้หญิงคนนั้น เอวคอดจัง (หรือเอวเล็กจัง)" }, { "sentence": "อย่าเอาเซือกเส้นนั้นไปผูกอู่ ให้ลูกนอนเด้อ มัน กิ่วแล้ว", "translated": "อย่าเอาเชือกเส้นนั้นไปแขวนเปล ให้ลูกนอนนะ มันกำลังจะขาด" } ]

ซงคือ

ท่าดีทีเหลว/เหมือนจะได้เรื่อง/ท่าทางเหมือนจะได้

มุกดาหาร

[ { "sentence": "อย่ามาเฮ็ดซงคือหลาย บาดให้เฮ็ดแล้วบ่ได้เรื่อง", "translated": "อย่าทำเป็นท่าดี พอให้ทำแล้วไม่ได้เรื่อง" } ]

ซู้ด

เป็นคำกริยา แปลว่าผลัก หรือดัน เป็นคำ อกรรมกริยา หมายถึง สิง หรือเข้า

ขอนแก่น

[ { "sentence": "บักหำ ซู้ดพาเข้ามาใก้ลๆ พ่อโตแน่ ลาว เด่ มือบ่เถิง", "translated": "ไอ้หนูช่วยผลัก (ดัน)สำรับอาหารมาใกล้ๆ พ่อแกหน่อย แกยื่นมือไม่ถึง" }, { "sentence": "เอ้าๆ แม่ไหย่อันนี้ มาซง บ่คือเก่า บ่แม่น ผ๊ซู้ด ลาวตี้", "translated": "อ้าวยายคนนี้ ไม่ใช่ ผีเข้า หรือสิง แกเหรอ ทำไม แกไม่เหมือนเดิม" } ]

คันคาก

คางคก

ชัยภูมิ

[ { "sentence": "บักอ่างๆ มาเบิ่งเร็ว คันคาก โตใหญ่ คักแท้เว้ยย", "translated": "ไอ้อ่างๆ มาดูเร็ว คางคกตัวใหญ่จริงๆ" } ]

ส่น

ท้ายที่สุด

บุรีรัมย์

[]

เกี้ยงตั๊บ

หมดเกลี้ยง

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "มื้อนี้ขายของดีขนาด เกี้ยงตั๊บเลย", "translated": "วันนี้ขายสินค้าดีเหมือนเทน้ำเทท่าจนหมดเกลี้ยงเลย" } ]

เข่าบ่อน

เข้าห้องนอน

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "โอยหิวนอนคัก น้องจีจ้าเข่าบ่อนเถาะป๊ะ", "translated": "โอยไม่ไหวแล้ว ง่วงนอนจังเลย น้องจีจ้าจ๋าเข้าห้องนอนเราดีกว่าจ้า" } ]

แป

แบน/แบนราบ

มหาสารคาม

[ { "sentence": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่า หน่าตากะเป็นตาฮักอยู่ดอก แต่เหลียวเบิ่งอีกที คือจั่ง \"แป\" แลบแซบ จั่งซั่น", "translated": "บ่าวหน่อ : น้องพอลล่า หน้าตาก็น่ารักดีนะ แต่มองดูอีกที ทำไมถึง \"แบน\" แต๊ดแต๋ อย่างนั้น" }, { "sentence": "น้องพอลล่า: หึย อ้ายหน่อ นี่จั่งแม่นเป็นตาซังเนาะ มาว่าของเขา \"แป\" ไผสิคือสาวตั๊กน้อ เพิ่นจั่งค่อยอวบอั๋น", "translated": "น้องพอลล่า: จะบ้าเหรอ พี่หน่อ มาหาว่าของน้องพอลล่า \"แบน\" ใครจะไปเหมือนสาวตั๊กหละ เธอช่างอวบอั๋นเสียจริงๆ" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ: โอ๋ น้องพอลล่า อย่าฟ่าวเคียดเด้อ ที่อ้ายว่า \"แป\" อ้ายบ่ได้ว่าอั่นนั่นน้องพอลล่า \"แป\" ดอก อ้ายหมายถึง ยางรถจักรยานที่น้องขี่มา ยางมันฮั่ว \"แป\" แหล่มแป่ม อยู่นั่นหนา", "translated": "บ่าวหน่อ: โอ๋ น้องพอลล่า อย่าเพิ่งโกรธนะ ที่พี่ว่า \"แบน\" พี่ไม่ได้ว่าอันนั้นน้องพอลล่า \"แบน\" หรอก พี่หมายถึง ยางรถจักรยานที่น้องขี่มา ยางมันรั่ว \"แบน\" แต๊ดแต๋ อยู่นั่น" } ]

ตูบ

กระท่อม/บ้านเรือนลักษณะหนึ่ง/เพิงที่พัก

มุกดาหาร

[ { "sentence": "ในสวนมีตูบน้อยหลังหนึ่ง", "translated": "ในสวนมีกระท่อมหลังเล็กๆหลังหนึ่ง" } ]

แม่โป่

หัวโจก/หัวหน้า/ผู้นำ/หรือ นางพญาแมลง

สกลนคร

[ { "sentence": "สาวส่า เป็นแม่โป่ ในการพาเด้กน้อยเล่นน้ำในหนอง", "translated": "สาวส่า เป็นหัวโจก ในการพาเด็กน้อยเล่นน้ำในหนอง" }, { "sentence": "การหาแมงมัน ต้องเอาแต่ แม่โป่มันเด้อ", "translated": "การหา มดแมงมัน ต้องเอาแต่นางพญามัน นะ" } ]

ฮักผิ่ง

ลำเอียง

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "เจ้าแบ่งขนมให่หลานคือจั่งฮักผิ่งแท้ ให่กะบ่ส่ำกัน", "translated": "คุณแบ่งขนมให้หลานทำไมถึงลำเอียงจัง แบ่งก็ไม่เท่าเทียมกัน" } ]

เป็นจั่งบุญ

เดชะบุญ

บุรีรัมย์

[]

จังหันเฮือน

งานทำพิธีร้อยไหว้ของไทหนองคาย

หนองคาย

[ { "sentence": "จังหันเฮือน คือพิธีทำบุญร้อยวันผู้ล่วงลับโดยนิมนต์เพราะมาฉันที่บ้าน โดยเฮือนมาจากบ้านของคนสมัยก่อนพูด *คนหนองคายไม่ออกเป็นสระเอีย เช่นเฮียน เซีย เป็นเซือ เฮือน เซื่อง แืทน", "translated": "" }, { "sentence": "บนบ้าน-ก็เทิงเฮือน", "translated": "" } ]

โสกัน

การคุยกัน (คนส่วนมาก)

บุรีรัมย์

[]

พยาธิฮ้าย

โรคร้าย

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "ตัวอย่าง ขอให่พยาธิฮ้ายอย่ามาพาลบังเบียดลูกแม่เด้อ", "translated": "ขอให้โรคร้ายสิ่งไม่ดี อย่าได้มากล้ำกลายลูกของแม่นะ" } ]

หลงทีปหลงแดน

การพลัดหลง/หลงทาง/หลงๆลืมๆ

มุกดาหาร

[ { "sentence": "ไปเที่ยวป่า มื้อก่อน หลงทีปหลงแดน หาทางกลับมาบ่ได้", "translated": "วันก่อนไปเที่ยวป่า หลงทางกลับออกมาไม่ได้" } ]

ซิ่น

กระโปรง

หนองคาย

[ { "sentence": "เธอนุ่งซิ่นสั้นจัง", "translated": "เธอใส่กระโปรงสั้นจัง" } ]

บ่

ไม่

อุบลราชธานี

[]

จื้น

แฉะ/ชื้นแฉะ

สารคาม

[ { "sentence": "มื่อวานฝนตกรินอยู่เหมิดมื่อ ย่างไปหม่องได๋ หนทางกะมีแต่ \"จื้นๆ\" ไปมาลำบากคัก", "translated": "เมื่อวานนี้ฝนตกปรอยๆอยู่ทั้งวัน เดินไปที่ไหน ถนนก็ ชื้นแฉะ ไปหมด ไปไหนมาไหนก็ลำบาก" }, { "sentence": "น้องเป้ยปานวาด ลาวอกหัก ย่อนว่าอ้ายประสาทถิ่มลาวไปมักกับน้องปูไปรยา ลาวเสียใจหลาย ฮ้องไห่อยู่เหมิดมื่อ จนตาเปียกตา \"จื้น\" เหมิด", "translated": "น้องเป้ยปานวาดแกอกหัก เนื่องจากว่าพี่ประสาททิ้งแกไปชอบพอกับน้องปูไปรยา แกเสียใจมาก ร้องให้อยูทั้งวัน จนตาเปียกตาแฉะ ไปหมด" } ]

ฮูป

รูป/ภาพถ่าย/ภาพวาด

สกลนคร

[ { "sentence": "อ้ายส่งฮูปมาให้แล้วเด้อ", "translated": "พี่ถ่ายรูปมาให้แล้วนะ" }, { "sentence": "ครูต้องแล่ง สอนวิชา วาดฮูป", "translated": "ครูต้องแล่งสอนวิชาวาดรูป" } ]

ตอน

ถ้าเป็นคำกริยา หมายถึงการตัดให้ขาดหรือเฉือนให้เป็นแผล

ศรีสะเกษ

[ { "sentence": "ไปให้พ่อใหญ่เผิ่นมาตอนงัวให้แน่มันติดเซิง", "translated": "ไปให้พ่อใหญ่เผิ่นมาตัดงัวให้แน่ๆ มันติดเซิง" }, { "sentence": "ตอนหำมันก่อนนาบักน้อยๆนิ", "translated": "ตัดหำมันก่อนนาบักน้อยๆ นะ" }, { "sentence": "ตอนโตเมื่อบ้านเห็นหมู่เก่าๆบ่", "translated": "เมื่อโตกลับบ้านเห็นเพื่อนเก่าๆไหม" } ]

แดดบด

แดดร่ม/ เวลาที่มีเมฆบังดวงอาทิตย์ไว้ เรียกว่าแดดบด หมายถึงเมฆบดบังดวงอาทิตย์ไว้

มุกดาหาร

[]

ก้องแขน

กำไล

ขอนแก่น

[ { "sentence": "อีหล่าไปก่นมันให้แม่แหน่", "translated": "ขุด" } ]

หัว

1.ศีรษะ 2.สมอง 3.หัวเราะ 4.เพิ่งจะ

ขอนแก่น

[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล เลามักคักอีหลีตั้ว หัวปลาค่อนี่กะดาย", "translated": "พ่อเฒ่าดล แกชอบมากเลยนะ หัว(ศีรษะ)ปลาช่อนเนี่ย" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดล หัวดีคัก เลาฟังเพลงแค่รอบสองรอบ กะจำได้เหมิดแล้ว", "translated": "พ่อเฒ่าดล หัว(สมอง)ดีมาก แกฟังเพลงแค่รอบสองรอบ ก็จำได้หมดแล้ว" }, { "sentence": "พ่อใหญ่หน่อ กะหัวดีคือกัน เห็นงูตกต้นไม้ กะหัว", "translated": "พ่อเฒ่าหน่อ ก็หัวเราะง่ายเช่นกัน เห็นงูตกต้นไม้ ก็หัวเราะ" }, { "sentence": "พ่อใหญ่บูลย์ เลาหัวตะมาฮอด.. บ่าวสาท กะหัวตะตื่น", "translated": "พ่อเฒ่าบูลย์ แกเพิ่งจะมาถึง... หนุ่มสาท ก็เพิ่งจะตื่นนอน" } ]

สมพื้น

สมน้ำหน้า/สมแล้ว

มุกดาหาร

[ { "sentence": "สมพื้นมันแหน่ มันขี้ดื้อหลาย", "translated": "สมน้ำหน้ามัน ดื้อเหลือเกิน" } ]

เซา

หยุด/พักผ่อน

มหาสารคาม

[ { "sentence": "มานั่งเซามีแฮงก่อน ค่อยเดินต่อ", "translated": "มานั่งพักเหนื่อยก่อน แล้วค่อยเดินทางต่อไป" } ]

ลึด

กลืน แบบ ไม่ต้องเคี้ยว

สกลนคร

[ { "sentence": "เวลากินส้มหมากค้อ ซูดน้ำปลาแดกแล้ว ก็ลึดไนมันลงโลด", "translated": "" } ]

แข่วซวก

ฟันเหยิน

หนองคาย

[ { "sentence": "แข่วบักออย ปานบักจก ทรงคือสิสวบหน้าเฮาได้อยู่", "translated": "ไอ้อย ฟันมันเหยินเกือบจะทิ่มหน้าเราได้แล้ว" } ]

บ่เป็นตาสิแตก

ทำอะไรไม่เป็น,ไม่ดี,พึ่งพาอาศัยไม่ได้,ขาดความจริงใจ,หาความแน่นอนอะไรไม่ได้เลย.

สุรินทร์

[ { "sentence": "ทิดกึ่ม คนบ้านหนองรังกา เป็นหนุ่มใหญ่เสียเปล่า ไม่รู้จักศึกษาหาความรู้ให้กับตัวเอง ..ไม่รู้จักทำมาหากิน ..เป็นคนไม่เอาไหน...ไม่เอาอะไรเลย..ทำอะไรไม่จริงไม่จัง....ทำอะไรก็ครึ่งๆกลาง...โลเล...ตัดสินใจอะไรไม่ได้...พึ่งหาอาศัยไม่ได้......ชาวบ้านทั้งหลายจึงเรียกทิดกึ่มว่า...เป็นคนเสียเปล่า....แต่.... \"บ่เป็นตาสิแตก\"", "translated": "ทิดกึ่ม คนบ้านหนองรังกา เป็นหนุ่มใหญ่เสียเปล่า ไม่รู้จักศึกษาหาความรู้ให้กับตัวเอง ..ไม่รู้จักทำมาหากิน ..เป็นคนไม่เอาไหน...ไม่เอาอะไรเลย..ทำอะไรไม่จริงไม่จัง....ทำอะไรก็ครึ่งๆกลาง...โลเล...ตัดสินใจอะไรไม่ได้...พึ่งหาอาศัยไม่ได้......ชาวบ้านทั้งหลายจึงเรียกทิดกึ่มว่า...เป็นคนเสียเปล่า....แต่.... เป็นคำพูดในเชิงลบ ดูถูกเหยียดหยามทำให้เสียหาย....แต่ไม่ถึงขั้นหมิ่นประมาท ตาม ป.อ.มาตรา 326 ครับท่าน..เพราะเป็นเพียงคำพูดที่ตัดพ้อต่อว่าแบบน้อยเนื้อต่ำใจธรรมดา...เป็นเพียงคำในเชิงลบ......เซียงโอก เขยชัยนาท" } ]

น้องใภ้

น้องสะใภ้

มุกดาหาร

[]

ดัง

จมูก/ก่อไฟ

มุกดาหาร

[ { "sentence": "ไปดังไฟแหน่", "translated": "ไปก่อไฟหน่อย" } ]

มาตุ้ม มาโฮม

มารวมกันพร้อมหน้าพร้อมตาหลายๆคน

ศรีสะเกษ

[ { "sentence": "ให้ลูกหลานมาตุ้มมาโฮมยามมีบุญบ้านเฮาหลายๆ", "translated": "อยากให้ลูกหลานมารวมกันเยอะๆเวลามีบุญประจำปีที่บ้านเรา" } ]

หยังบุ๊

อะไรก็ไม่รู็

กาฬสินธุ์

[ { "sentence": "เบิ่งเด้อมื้อวานเฮาไปแข่งเป่าได้..คู่เฮาท่อจกตานี่..จั๊กแม่นหยังบุ๊", "translated": "" } ]

เจ้าเป็นเผลอ

คุณเป็นอะไร

นครพนม

[ { "sentence": "เจ้าเป็นเผลอมา", "translated": "คุณเป็นอะไรมา" } ]

มะลึ่งตึ้งตั้ง

อึกกระทึกครึกโครม

อุบลราชธานี

[ { "sentence": "อ้าวแม่ป้า แม่นบ้านเจ้าเป็นหยังกัน มาคือเสียงมะลึ่งตึ้งตั้งแท้บาดเนี่ย", "translated": "ป้าจ๊ะ ที่บ้านเกิดอะไรขึ้น เสียงดังอึก กระทึก ครึกโครมเชียว" } ]

ขาโต้ย

หน้าขา หรือบริเวณขาออ่น

สกลนคร

[ { "sentence": "พ่อใหญ๋ค้ำ จันแรม อย่ามาเต็ง ขาโต้ยพ่อ มันเจ็บ", "translated": "พ่อใหญ่ค้ำ จันแรมอย่ามาทับหน้าขาพ่อ มันเจ็บ" } ]

เยี่ยมยาม

เยี่ยมเยียน

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "โอ้มื้อนี้ไปเยี่ยมยามป้าหน่อยทางหนองคายก่อนน๊า", "translated": "โอ้ วันนี้เราขึ้นไปเยี่ยนเยียนคุณป้าหน่อยทางจังหวัดหนองคายดีกว่า" } ]

หงวย

อาการเอนจนเกือบล้ม หรือจนล้มเลย

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "นั่งดีๆเด้อ เดี๋ยวสิหงวยหลังเด้", "translated": "นั่งดีๆนะ เดี๋ยวก็หงายหลังเอานะ (หากจะแปลให้ คล้ายๆกับภาษาไทยกลาง)" } ]

ใซ้หัว,ใช้หัว

ออกอุบาย

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "บ่าวหน่อ เลาขี้คร้านขุดส่าง เลากะเลยใซ้หัวเอิ้นหมู่ๆชมรมอีสาน ว่าเพิ่นเซียงเหล่าโทไว้ใต้ดิน ต้องขุดลงไปจักสิพ้อ", "translated": "บ่าวหน่อ ขี้เกียจขุดบ่อน้ำ แกก็เลยออกอุบายเรียกเพื่อนๆชมรมอีสาน บอกว่า แกซ่อนสาโทไว้ใต่ดิน ต้องขุดลงไปถึงจะเจอ" } ]

อีหลี

จริงๆ

ขอนแก่น

[ { "sentence": "ฉันจะไปตลาดพ้อมกับเจ้าอีหลี ๆ เดhv", "translated": "" } ]

มื้อละเทื่อ

วันละครั้ง

มุกดาหาร

[]

จอง

ทัพพี

มุกดาหาร

[ { "sentence": "เอาจองมาตักแกงแหน่", "translated": "เอาทัพพีมาตักแกงหน่อย" } ]

ฮอกะ

เพิ่งจะ

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "อ้ายมังกรเดียวดายฮอกะมาฮอดวังหั่นนี่", "translated": "" } ]

จัก

ไม่รู้

อุดรธานี

[ { "sentence": "ถาม: เจ้าสิกินข้าวงายกับหยัง\nตอบ: จัก", "translated": "ถาม : คุณจะรับประทานข้าวเช้ากับอะไร\nตอบ: ไม่ทราบ" } ]

พอคุมพู่

เวลาเช้ามืด

บุรีรัมย์

[]

เป็นตาอยากหัว

น่าขำ

อุดรธานี

[ { "sentence": "อ้ายบัติ เว้านิทานเป็นาอยากหัวแฮง", "translated": "พี่บัติ เล่านิทานน่าขำมาก" } ]

เสี่ยว

มิตรแท้/เพื่อนแท้

หนองคาย

[ { "sentence": "เอื้อยของข่อยเป็นเสี่ยวของเอ(นามสมมุติ)", "translated": "พี่สาวของฉันเป็นเพื่อน(แท้)ของเอ" } ]

อยากหัว

น่าหัวเราะ

อุบลราชธานี

[ { "sentence": "เฮาน่าจะอยากหัวพี้", "translated": "" } ]

ถืกหม่อง /ถืกม้อง

ถูกที่/ถูกทาง

มุกดาหาร

[]

ย่าน

กลัว

กาฬสินธุ์

[ { "sentence": "พี่อ้าย ข่อยมาคือย้านปิงแท้หล่ะอ้าย เข้ามาซอยดึงปิงออกจากขาโต้น ข่อยแหน่", "translated": "พี่เขย ฉันกลัวปลิงจังเลย ช่วยมาดึงปลิงออกจากขา (ท่อนบน) ให้ฉันหน่อย" } ]

โหยด

หยด ไหลย้อย

มหาสารคาม

[ { "sentence": "ย่างดีๆ ระวังไอ้นั่นมันสิโหยดเด้ออีนาง", "translated": "เดินดีๆ ระวังไอ้นั่นมันจะหยดไหลนะหนู" } ]

หยุม,ยุ๋ม

อาการหยิบของโดยใช้นิ้ว ทั้ง 5 นิ้ว

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล เลาเป็นคนย้านเมียสั่นตั้ว เลาเลยเป็นพ่อครัวตำบักหุ่งสู่เมียกิน เลาหยุมบักหุ่งที่ฝานแล้วใส่ครก แล้วตำบักอย่างเฮงจนครกแตก เลยบ่ได้กินซ้ำ", "translated": "คุณตาชื่อดล แกเป็นคนกลัวเมียนั่นแหละ แกเลยต้องมาเป็นพ่อครัวตำส้มตำให้เมียแกกิน แกหยิบมะละกอที่ฝานแล้วใส่ครก แล้วตำอย่างแรงจนครกแตก เลยอดกิน" } ]

อย่าฟ้าว

อย่าพึ่ง/ไม่ต้องรีบ

มุกดาหาร

[ { "sentence": "ถ้าข้อยจักหน่อยเด้อ อย่าฟ้าวไป", "translated": "รอผมสักครู่นะ อย่าพึ่งไป" } ]

คันมันเป็น

ถ้ามันเป็น

มุกดาหาร

[ { "sentence": "คันมันเป็นจั่งซั่น", "translated": "ถ้ามันเป็นอย่างนั้น" }, { "sentence": "คันมันเป็นคือเว้า", "translated": "ถ้ามันเป็นอย่างที่พูด" }, { "sentence": "คันมันเป็นตะได้", "translated": "ถ้ามันจะได้" } ]

หนึ่งฮั่น,วั่งหนึ่ง

ตะกี้ เมื้อกี้

ศรีสะเกษ

[ { "sentence": "หมู่ข่อย(เพื่อนผม,เพื่อนฉัน)เมื่อบ้าน(กลับบ้าน)หนึ่งฮั่น", "translated": "เพื่อผมพึ่งจะกลับบ้านตะกี้นี้เอง" } ]

แอบ

ฝึกหัด

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "พ่อกับลูกกำลังเอาควายแอบไถ่นา ลูกสาวหล้ากำลังแอบเย็บจักร (กำลังเรียนเย็บผ้า)", "translated": "" } ]

คองคอย

รอคอย/รอถ้า / คอย (พบมากในผญา)

มุกดาหาร

[ { "sentence": "คองคอยถ้า หลายเวลาได้พ้นผ่าน", "translated": "รอคอย จนวันเวลาเนิ่นนานผ่านไป" } ]

จ้อม

เล็ก แคบ เรียวลง

ขอนแก่น

[ { "sentence": "ฮ่วย กินเบียร์ยกขวดซดแบบนี้ มันจั่งได๋สิแซบ ขวดเบียร์ปากจ้อมๆ ยกเทใส่ปาก มันกะเป็นฟองเหมิดท่อนั่นแหล่ว.. นี่ ๆ สิกินให้เบิ่ง", "translated": "เฮ้ย กินเบียร์ยกขวดซดแบบนี้ มันจะอร่อยได้อย่างไร ขวดเบียร์ปากเล็กๆ ยกเทใส่ปาก มันก็เป็นฟองหมดสิ... นี่ ๆ จะกินให้ดู" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดล หลังจากกินเบียร์เหมิดไปหลายขวด ยังบ่เมา พอมึนๆ หัวจักหน่อย ย่านเมียด่า กะขับรถกลับบ้าน พอไปฮอดทางแยก กะเลี้ยวซ้ายทันที ขับไปๆ หนทางผัดจ้อมเข้า จ้อมเข้า... ฮ่วย บัดทีแท้ หลงทาง เลี้ยวเข้าป่า พะน๊า..<br>", "translated": "พ่อใหญ่ดล หลังจากกินเบียร์หมดไปหลายขวด ยังไม่ถึงกับเมา พอมึนๆ แต่กลัวเมียด่า ก็เลยขับรถกลับบ้าน พอไปถึงทางแยก ก็เลี้ยวซ้ายทันที ขับไปๆ ทางกลับเล็กลง เล็กลง... อ้าว ที่ไหนได้ หลงทาง เลี้ยวเข้าป่า..น่ะสิ..." } ]

แต่ผัดใด๋

แต่ไหนแต่ไร

บุรีรัมย์

[]

แหบ

ใช้จะงอยปากชอนไช/ได้แดก

ขอนแก่น

[ { "sentence": "โฮ้ กะปอมมันอยู่สูงปานนี้ ถ้ายิงบ่แม่น บ่ได้แหบดอก", "translated": "โฮ้ กิ่งก่าอยู่สูงขนาดนี้ ถ้ายิงไม่แม่น ไม่ได้แดกหรอก" }, { "sentence": "มักผู้สาว กะกล้าๆ แหน่จักหน่อยตี้ล่ะ มัวแต่อายจั่งซี้ บอกได้เลย บ่ได้แหบดอก", "translated": "ชอบผู้หญิง ก็กล้าๆ หน่อยสิ มัวแต่อายแบบนี้ บอกได้เลย ไม่ได้แดกหรอก" } ]

เย้า (ออกเสียงโท ขึ้นจมูก)

ยุ

หนองคาย

[ { "sentence": "บักห่านี่ มันซัวคัก มักเย้าให้ขะเจ้าตีกัน", "translated": "ไอ้บ้านี่ มันแย่จริงๆ ชอบยุให้คนอื่นเค้าตีกัน" } ]

มุนอุ่ยปุ้ย

แหลกละเอียด/เละตุ้มเปะ/ไม่มีชิ้นดี

บุรีรัมย์

[ { "sentence": "งัวน้อยมันลงกินเข่าในนามุนอุ่ยปุ้ยเอาโลด", "translated": "วัวน้อยมันลงกินข้าวในนาจนเละตุ้มเปะไม่มีชิ้นดี" } ]

มาน

ตั้งท้อง/มีลูก/ตั้งครรภ์

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "งัวอยู่เฮือนข้อย สงสัยสิเป็นงัวแม่มาน ข่อยเห็นมันท้องใหญ่ขึ้นๆเรื่อย อีกบ่โดนกะสิออกลูกแล้ว สิได้กินต้มน้องงัวตั๊ว บาดทีนี้", "translated": "วัวที่อยู่บ้านผม สงสัยจะตั้งท้อง ผมเห็นท้องมันโตขึ้นเรื่อยๆ อีกไม่นานก็จะตกลูกแล้ว และได้กินต้มรกวัวหล่ะทีนี้" } ]

ขี้ไก่เดือน

ไส้เดือน

อุดรธานี

[]

วินม่อง

ลักษณะอาการปวดหัวอย่างรุนแรง

บุรีรัมย์

[]

เกี่อย

ลักษณะของการตัก (เกี่อยออก - เกี่อยใส่ = ตักออก - ตักใส่)

บุรีรัมย์

[]

โผด, โพ๋ด, หพด

ปล่อยทิ้ง

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "แมวอยู่บ้านข่อยมันคูณคือจั่งหยังนี่ หนูกะบ่ไล่ หนำซ้ำขี่กะบกถม ข่อยกำลังสิเอามันไปโผด อยู่ป่า ตอนนี้", "translated": "แมวที่อยู่บ้านมันดีจริงจริ้งงงง (ที่จริงแล้ว คูณแปลว่าดี ในตอนนี้เขาประชด) หนูก็ไม่ไล่จับ หนำซ้ำถ่ายอุจจาระแล้วยังไม่กลบอีก (ปรกติแมวจะกลบกองถ่ายทุกครั้ง) ผมกำลังจะเอามันไปปล่อยทิ้งที่ป่าตอนนี้แหละ" } ]

ขอดอ้อป้อ

ลักษณะของการห่อของที่มีขนาดเล็กโดยการพันให้แน่น

บุรีรัมย์

[]

ขัว

สะพาน

หนองคาย

[ { "sentence": "ขัวมิตรภาพข้ามแม่น้ำ ไทย-ลาว ยาวมาก", "translated": "สะพานข้ามแม่น้ำมิตรภาพ ไทย-ลาวยาวมาก" } ]

ต่อน

ชิ้น/เนื้อ

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "ปีนี้แกงของค่ายหน่วย กินตะผักหาต่อนซี้นย๊ากยาก เลยต้องกินตะผักจนขี้เขียวปานแมงบ้งเอาโลดนี่แหม๋ คันเป็นจั่งซี้ ชาวค่ายกะเลยไปหายิงกะปอมมาใส่แกง มันจั่งสิได้มีต่อนหลายๆ", "translated": "ปีนี้แกงของค่ายหน่วย มีแต่ผัก หาเนื้อยากมา เลยต้องกินแต่ผักจนขี้เขียวยังกะหนอน (ที่กินใบไม้ใบหญ้า) เลย หากเป็นอย่างนี้ ชาวค่ายเลยไปล่ากิ้งก่ามาใส่แกง เพื่อให้มีเนื้อบ้าง" } ]

เป็นตา

น่า... เป็นคำขยายความ

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "เป็นตาอยู่", "translated": "น่าอยู่" }, { "sentence": "เป็นตาเอา", "translated": "น่าเอา" }, { "sentence": "เป็นตาย้าน", "translated": "น่ากลัว" }, { "sentence": "เป็นตาหัว", "translated": "น่าขำ" }, { "sentence": "เป็นตางึด", "translated": "น่าอัศจรรย์ใจ" }, { "sentence": "เป็นตาเบิ่ง", "translated": "น่าดู" }, { "sentence": "เป็นตาซอย", "translated": "น่าช่วยเหลือ" } ]

วอง

หรอ (ใช้กับฟัน)

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "แข้ววองกินน้ำลองหิน ลงไปซีกินหินกับแจ่ว", "translated": "ฟันหรอกินน้ำไปกับหิน ลงไปแน่น้ำชีกินหินกับน้ำพริก" } ]

ฟ้ง

กระเด็น

ขอนแก่น

[ { "sentence": "ทิดหน่อสึกใหม่ๆ ไปยามผู้สาว ผู้สาวกะเอาข้าวปุ้นสู่กิน ทิดหน่อกะกินอย่างอะเหร็ดอะหร่อย พอดี เลาผัดจาม ต่อนข้าวปุ้น กะเลยฟ้งจากปากเลาไปถืกแก้มผู้สาวปั๊บ วะนึง", "translated": "ทิดหน่อ สึกใหม่ๆ ไปเยี่ยมแฟน แฟนก็นำขนมจีนมาให้กิน ทิดหน่อก็กินอย่างเอร็ดอร่อย พอดี แกจาม ทำให้เศษขนมจีน กระเด็นไปโดนแก้มแฟน ฟั๊ฟ เลย" } ]

สิโต(ภาษาภูไท)

คุณ/เธอ

มุกดาหาร

[ { "sentence": "สิโตสิไปเผอ/เจ้าสิไปไส", "translated": "คุณจะไปไหน" } ]

ผู้ดี

สวย/งาม

ขอนแก่น

[ { "sentence": "ได้ยินข่าวว่า บ่าวบูลย์มีผู้สาวแล้ว ผู้สาวเลาผู้ดีบ่?.. ไผเคยเห็น บอกแหน่...", "translated": "ได้ข่าวว่า หนุ่มบูลย์มีแฟนแล้ว แฟนแกสวยไหม?.. ใครเคยเห็น บอกหน่อยนะ.." }, { "sentence": "ข้อยเคยเห็นยุ ผู้สาวเลาผู้ดีคัก เป็นตาฮักขนาด", "translated": "ผมเคยเห็นแล้ว แฟนพี่แกสวยมาก น่ารักมากเลย" } ]

จ่อย

ผอม

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "นางเอย... คือมาจ่อยมาน้อยคักแท้ บ่ได้กินเข่าบ่หน้อ", "translated": "น้องนางเอ๋ย...ทำไมถึงได้ผอมอย่างนี้ ไม่ได้กินข้าวหรือไร" } ]

บักมี่, หมากมี่ (ผลไม้)

ขนุน

ขอนแก่น

[]

เงิง

ไม่เรียบ

ศรีสะเกษ

[ { "sentence": "เช่นติดกาวกระดาษวางบนพื้นที่เรียบแต่มีข้างใดข้างหนึ่งที่ไม่ติดกาวแล้วกระดกขึ้น", "translated": "" } ]

มาแต่เซอ

มาจากไหน

สกลนคร

[ { "sentence": "เม้ยๆๆ มาแต่เซอคึเม้ย", "translated": "เหนื่อยๆๆ มาจากไหนทำไมเหนื่อย ประมานนั้น...." } ]

มื่น/หมื่น

ลื่น

หนองคาย

[ { "sentence": "พื้นยังบ่แห้งเทือ ระวังสิมืน ก้นขี้ถั่งเด้อ", "translated": "พื้นยังไม่แห้งที ระวังจะลื้น ก้นจั้มเบ้ากับพื้นนะ(ก้นกระแทก)" } ]

ติ่งตั่ง

รถเร่ขายของตามบ้าน

ขอนแก่น

[ { "sentence": "มื้อนี้ สิได้หยังกินกับข้าวน้อ... ติ่งตั่ง ซัมมะนานมาแท้น้อ สิได้ซื้อปลาดุกมาลาบกินนี่หนา", "translated": "วันนี้จะกินข้าวกับอะไรน๊า ... รถเร่ขายของ เมื่อไหร่จะมาซะที จะได้ซื้อปลาดุกมาทำลาบปลาดุก" }, { "sentence": "คันติ่งตั่งมา เบิ่งปลาอีฮือ ให้ข่อยนำแหน่เด้อ... ข้อยอยากกินปลาอีฮือ", "translated": "ถ้ารถเร่ขายของมา ฝากดูปลาหมึกตากแห้งให้หน่อยนะ... จ้อยอยากกินปลาหมึกย่าง" } ]

ซาง

ช่าง(คนที่ทำงานซ่อมบำรุง) ช่าง (ช่างเถอะ, ช่างปะไร)

กาฬสินธุ์

[ { "sentence": "ซางไฟบอกว่าซางมันเถาะ ซ่อมบ่ได้แล้ว", "translated": "ช่างไฟบอกว่าช่างมันเถอะ ซ่อมไม่ได้แล้ว" } ]

โง

เลี้ยว

ปัตตานี

[ { "sentence": "ไป๋ผิดทางเลยโงรถกลับคืน", "translated": "ไปผิดทางต้องเลี้ยวรถกลับ" } ]

พ่อเฒ่า/แม่เฒ่า

พ่อตา/แม่ยาย

หนองคาย

[ { "sentence": "ลูกใภ้อย่าลืมไปยาม ไปเล่นนำพ่อเฒ่า แม่เฒ่าแน่เด้อ หลังดองกันแล้ว", "translated": "ลูกสะใภ้อย่าลืมไปเล่นกับพ่อตาแม่ยายหน่อยนะ หลังผูกญาติกันแล้ว" } ]

เว้า

พูด

ขอนแก่น

[ { "sentence": "เเม่สอนน้องเว้าหน่อยนะ", "translated": "" } ]

บ่เป็นก้าว

ไม่ได้เรื่อง/ไม่เข้าท่า/ทำอะไรไม่เป็นชิ้นเป็นอัน

มุกดาหาร

[]

บ่วง

ช้อน Spoon

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "เอาบ่วงมาให่อ้ายแหน่หน๊า...อ้ายสิเอามาซดน้ำแกง สั่นดอก", "translated": "ช่วยเอาช้อนมาให้พี่หน่อยได้ไหม พี่จะเอามาซดน้ำแกง วาสั่นดอก" } ]

หมากแตก

ลูกระเบิด/ระเบิด(มีใช้อยู่ที่ประเทศลาว)

มุกดาหาร

[]

จ่างจ๊ะ

กางออกเต็มเหยียด/เห็นเต็มตา/คาอยู่กับที่

สกลนคร

[ { "sentence": "บักลุน ขี่รถจักรยานตำเสาฮั้ว ค้ำอยู่ จ่างจ๊ะ", "translated": "นายลุน ขี่รถจักรยาน ชนเสารั้ว รถค้ำเสาคาอยู่กับที่" }, { "sentence": "อ้ายต้องแล่ง ยืนค้ำแอว จ่างจ๊ะ อยู่ทางเข้าวัด", "translated": "พี่ต้องแล่ง ยืนท้าวสะเอว ให้เห็นเต็มตา อยู่ที่ทางเข้าวัด" }, { "sentence": "จารย์ใหญ่ เฮ็ดผีหลอก ลัดทางสาวส่า ฯ ยืนจ่างจ๊ะอยู่ทางไปนา", "translated": "จารย์ใหญ่ ทำเป็นผี เพื่อดักหลอกสาวส่า อยู่ทางไปนา ยืนกางแขนขาเต็มเหยียด" } ]

บ่าน

การบิ่น

ร้อยเอ็ด

[ { "sentence": "มีดอีแม่อยู่ในครัว มันคือบ่านแท้ ฟันหยังกะบ่เข่า", "translated": "มีดคุณแม่อยู่ในครัวทำไมมันบิ่นอบ่างนี้ ฟันอะไรก็ไม่เข้าเลย" } ]

ทางลุ่ม

ข้างล่าง

หนองคาย

[ { "sentence": "อ้ายพล:น้องพอลล่าโตอยู่ไส อ้ายคือบ่พ้อ", "translated": "" }, { "sentence": "น้องพอลล่า:เขาอยู่ทางลุ่มพุ่นนา อ้ายพล", "translated": "" } ]

แป้ว

แผลเป็น

อีสานทั่วไป

[ { "sentence": "น้องแตงโม ตั้งแต่น้อยๆ คือสิเป็นตาขี่ดื้อเนาะ นำแข้งนำขา มีต๊ะ \"แป้ว\" ขาลาย อำอ่ายอยู่", "translated": "น้องแตงโม สมัยตอนเด็กๆท่าทางจะซุกซนน่าดูนะ ตามขามีแต่รอย \"แผลเป็น\" เต็มไปหมด ขาลายยังกะม้าลายแหนะ" } ]

ขีนขัด

ขัดของ

มหาสารคาม

[ { "sentence": "บ่ขีนขัด", "translated": "ไม่ขัดข้อง" } ]

ลำเเต้ๆ

อร่อย

หนองคาย

[]