word
stringlengths
2
77
meaning
stringlengths
0
255
province
stringclasses
42 values
sentence_example
listlengths
0
36
ปลาเซือม
ปลาเนื้ออ่อน
อุดรธานี
[]
แฉ่ง
ฉาบใหญ่
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เอาแฉ่งมาให้แหน่", "translated": "เอาฉาบมาให้หน่อย" } ]
มุ่นอุ้ยปุ้ย
มั่วไปหมด/เละเทะหมด/ไม่เป็นชิ้นเป็นอัน
ขอนแก่น
[ { "sentence": "อ้ายมังกายเดียวดอนจ่มให่อ้ายหน่อว่าจักเขียนหยังมาให่อ่าน ละมุ่นอุ้ยปุ้ยเอาโลดอ่านกะบ่ออก", "translated": "พี่มังกายเดียวดอนบ่นว่าพี่หน่อเขียนอะไรมาก็ไม่รู้ มั่วไปหมด อ่านก็ไม่ได้" }, { "sentence": "อ้ายแป้นปีก เรามักเอาของใช้มากองไว้ทั่วทีป จักหยังเป็นหยัง มุ่นอุ้ยปุ้ย เบิ่งบ่ออกเลย", "translated": "พี่แป้นปีก มักเอาของใช้มากองไว้กระจัดกระจาย ไม่รู้อะไรเป็นอะไร เหละเทะไปหมด ดูไม่ได้เลย" } ]
ฮักแพง
รักมาก/หวงมาก/อันเป็นที่รักยิ่ง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อ้ายฮักแพงเจ้าหลาย", "translated": "พี่รักเจ้ามาก" } ]
นัว
การอร่อยที่ลงตัวที่สุด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "แนวกิน(กับข้าว) มื้อนี้มาคือแซบคือนัวแท้น้อ อยากขอ สิ ได้บ่", "translated": "" } ]
ก้านจอง
ทับพี
สกลนคร
[]
ต้อม
รวมกันเข้า/เอามารวมกัน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล กับพ่อใหญ่บัติ สองเฒ่าไปซอยกันต้อมข้าวที่เกี่ยวแล้วซอยกันยามมื้อเซ้า คันสวยมา แดดออกมันสิฮ้อน ต้องฟ้าวต้อม", "translated": "พ่อใหญ่ดล (คุณตาดล) กับ พี่อใหญ่บัติ สองคนไปช่วยกันเก็บข้าวที่เกี่ยวแล้วมารวมกันตอนเช้า เพราะถ้าสายมาแล้ว แดดออกมันจะร้อน ต้องรีบเก็บมารวมกัน" } ]
ฮาก
อาเจียน/รากไม้
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เห็นหน้าบ่าวหนอแล้ว สิฮากหวะ หล่อคักหล่อแหน่", "translated": "เห็นหน้าบ่าวหน่อแล้วอยากจะอาเจียน หล่อเหลือเกิน" }, { "sentence": "เมียพ่อใหญ่ต้อม จั่งใด๋มาฮากใส่ตักพ่อใหญ่ต้อมจั่งซี้ บ่แมนเลาเมารถบ่ ฮึวาเลาสิมีลูก", "translated": "ภรรยาตาต้อม ทำไมมาอาเจียนใส่ตักตาต้อมอย่างนี้ หรือว่า แกจะเมารถ หรือ ว่า แพ้ท้อง" }, { "sentence": "กกไทรย้อยอยู่บ้านข่อย ฮากมันหล๊ายหลาย ยุ่งคือจั่งหยังนี่", "translated": "ต้นไทรย้อยที่บ้านผม รากมันเยอะมาก งยังกะอะไรดี" } ]
ตาง
แทน/ทดแทน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อดสาแง้นกินลิงตางกะต่าย", "translated": "อดสาเว้าผู้ฮ้ายซามพ้อผู้ดี" } ]
อิหยัง
อะไร
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "โตเป็นอิหยัง", "translated": "แปลเธอเป็นอะไร" } ]
ดุ๊หมั่น
ขยันเอาการเอางาน
ชัยภูมิ
[ { "sentence": "อ้ายคนนี้ แม่นคนดุ๊หมั่นแท้ๆ", "translated": "พี่ชายคนนี้ช่างเป็นเป็นคนที่ขยันจริงๆ" } ]
เหนี่ยน
การบีบเค้นเคล้าคลึง/บีบเล่นคลึงเล่น/บีบคั้นให้เข้ากัน/วิธีการประกอบอาหารชนิดหนึ่ง/อาหารอีสานรูปแบบหนึ่ง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "มื้อแลงสิเหนี่ยนหมากเขือสู่กิน", "translated": "ตอนเย็นจะซุปมะเขือให้กิน" }, { "sentence": "เหนี่ยนเล่นอยู่นั่นล่ะ ข้าวนั้น สิกินกะบ่กิน", "translated": "ข้าวน่ะบีบเล่นอยู่นั่นล่ะ จะกินก็ไม่กิน" } ]
เมือยม้อย
เหนื่อยมาก/หมดแรง
นครพนม
[ { "sentence": "ข่อยได้งินเจ้าเว้า มาแบบนี้ ข่อยล่ะเมือยม้อย", "translated": "ฉันได้ยินคุณพูดแบบนี้ ฉันหล่ะเหนื่อยใจเหลือเกิน" } ]
หมิ่น , มิ่น
สอย
ขอนแก่น
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ดล : พอลล่าเอ้ย เจ้าเอาไม้ส่าว ไปหมิ่นดอกแค มานึ่งใส่ปลาขาวแหน่เด้อ", "translated": "พ่อใหญ่ดล : พอลล่าจ๊ะ (คือเว้าม่วนแท้) เอาไม้ไปสอยดอกแค มานึ่งใส่ปลาตะเพียนหน่อยนะจ๊ะ (เว้าม่วนอีกแล้ว)" } ]
เดอะ
งัด/กระดก/ยกขึ้นเล็กน้อย
สกลนคร
[ { "sentence": "เซียงป่องเอาไม้เดอะขอนขึ้น", "translated": "เซียงป่องเอาไม้งัดขอนให้ยกขึ้นเล็กน้อย" }, { "sentence": "ทิดมีเดอะลิ้นเล่น เกิดเป็นเสียง", "translated": "ทิดมี กระดกลิ้นเล่นจนเกิดเป็นเสียง" } ]
ป่องเอี้ยม
หน้าต่าง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อีหล่า ลมพัดแฮ้งแฮง ปิดป่องเอี้ยมให่แม่แหน่", "translated": "โอ้ลูกรัก(ผู้หญิง) ลมพัดแรงเหลือเกินปิดหน้าต่างให้แม่ที" } ]
ลิดแลด
การมองเห็นเพียงแค่แวบเดียว
บุรีรัมย์
[]
แถ
โกน(ผมหรือขน)
มุกดาหาร
[ { "sentence": "แถหัว/แถผม", "translated": "โกนผม" } ]
ฝน (ลักษณะของฝน)
แสดงลักษณะของฝน เกี่ยวกับฝน
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ฝนริน", "translated": "ฝนตกปรอยๆ หรือ ฝนพรำ" }, { "sentence": "ฝนเอี้ยน ,ฝนเซา", "translated": "ฝนหยุดตก" }, { "sentence": "ฝนตกฮำ ,ฝนฮำ", "translated": "ฝนตกใส่ หรือ เปียกฝน" }, { "sentence": "ฝนแฮง", "translated": "ฝนตกหนัก" }, { "sentence": "ฝนหวิด", "translated": "ฝนหมดฤดู หรือ สิ้นหน้าฝน" }, { "sentence": "ฝนตกหัวปี", "translated": "ฝนตกเร็วก่อนที่ฤดูฝนปกติ" }, { "sentence": "ฝนหล่า", "translated": "ฝนมาช้ากว่าฤดูฝนปกติ" }, { "sentence": "ฝนแล่น", "translated": "ฝนที่ตกๆหยุดๆ เหมือนฝนวิ่งผ่านไป" }, { "sentence": "ฝนฮึม", "translated": "ฝนตกทั้งวันทั้งคืน ทำให้ชื้นแฉะไปหมด" }, { "sentence": "ฝนตกแฮงจนฟ้าสิหลู", "translated": "ฝนตกหนักปานฟ้าจะถล่ม" } ]
ส้มปลา
ปลาส้ม
อุดรธานี
[ { "sentence": "ส้มปลา-ส้มปลา", "translated": "" } ]
ขี้ซีก
น้ำครำ
ขอนแก่น
[]
โง้ย
โค่นล้ม/ล้มลง
มุกดาหาร
[]
หวา
เหรอ
หนองคาย
[ { "sentence": "อ้ายไลเจ้าไปเมี้ยนเฮือนให้อาวแล้วหวา", "translated": "พี่ไลพี่ไปเก็บบ้านเก็บช่องให้อาแล้วเหรอ" } ]
ใจออก
ถอดใจ/ใจไม่เอาแล้ว/ใจไม่สู้แล้ว
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายเห็นนักกีฬาซกมวยของประเทศ เจ้าภาพ ถึกเขาตีเซซัดเซซ้าย หมุนติ้วลิ่ว อยู่กลางเวที เห็นคะแนนนำก้นเขาอยู่ตั้ง 10 หมัด บืนไล่ตีเขาปานใด๋กะบ่ถืกจักเทีย เลากะเลยใจออก บ่เอาอีกแล้ว ตีไปกะบ่ซะนะดอก เลากะเลย ขอยอมแพ้ สั่นดอกหว้า", "translated": "พี่เห็นนักกีฬาชกมวยของประเมศเจ้าภาพ ถูกเขาต่อยเซซ้ายเซขวา หมุนอยู่กลางเวที เห็นคะแนนตามหลังเขาอีกตั้ง 10 หมัด พยายามไล่ตีเขาแทบตาย ก็ไม่ถูกสักที ก็เลยถอดใจ ไม่เอาแล้ว ยอใชกไปก้ไม่ชนะ ก็เลยขอยอมแพ้ เลย" } ]
ซำซา
รอ/คอย ไปก่อน ทำอย่างใดอย่างหนึ่งเพื่อฆ่าเวลารอ หรือเอาอย่างอื่นมาใช้ทดแทนไปก่อน
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เอาเทียนมาไต้ถ้าจักหน่อย ซำซาไฟฟ้ามา", "translated": "เอาเทียนมาจุดใช้ก่อน ในช่วงเวลาที่รอไฟฟ้ามา (ไฟฟ้าดับ)" } ]
หยิ่น
เป็นคำกริยา แปลว่า ริน
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "ตัวอย่าง อิหล่า เมาอามัดยานำแม่ไปต้ม ให้แม่กินแน่ ให้มัน ฟดจั๊กคราวแล้วหยิ่นเอาแต่น้ำ มาให้แม่เด้อ", "translated": "ลูกเอ๊ย มาเอามัดยาที่แม่ไปต้มให้ที ให้เดือดสักพัก แล้ว รินเอาแต่น้ำ มาให้แม่นะลูก" } ]
บ่คอง
ไม่รอ ไม่คอย / หมดหวังแล้ว ไม่มีหวังแล้ว
มุกดาหาร
[ { "sentence": "บ่คองหรอก ว่าเผิ่นสิหายจากเจ็บโซเทื่อนี้", "translated": "หมดหวังแล้ว ว่าท่าน/หรือเขาจะหายจากอาการล้มป่วยครั้งนี้" } ]
หมุ่นหม่าน
ลมพิษ/ผื่นลมพิษ/Urticaria
มหาสารคาม
[ { "sentence": "บ่าวสาท ดีใจหลายที่ได้ไปกินเข่าแลงเฮือนพ่อใหญ่บัติ(กินเบียร์พร้อม) พ่อใหญ่บัติเฮ็ดกุ้งเผาสู่กิน บ่าวสาทกะกินเอาบักหลาย แซบคัก เพิ่นขั่นลืมคาว ว่าเพิ่นผิดกุ้ง กินแล้วบ่พอคาว \"หมุ่นหม่าน\" ขึ้นเต็มโต เทิงคัน เทิงหันใจบ่ออก เหยียบตายกะยังว่ะ", "translated": "หนุ่มประสาท ดีใจมากที่ได้ไปกินข้าวเย็นบ้านตาบัติ(กินเบียร์พร้อม) ตาบัตทำกุ้งเผาให้กิน หนุ่มสาทกินเอาเยอะมาก อย่างเอร็ดอร่อย แต่แกลืมนึกไปว่า แกแพ้กุ้ง กินแล้วไม่นานเท่าไหร่ \"ลมพิษ\" ขึ้นเต็มตัว ทั้งคัน ทั้งหายใจไม่ออก เกือบตายเลยแหละ" } ]
ตะก๋า
ตะกละ/หวงของ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวรุท : อ้ายต๊อก เจ้ากะเอาบักเขียเคีย มาให้ข่อยใส่ตำบักหุ่งนำแหน่จักหน่วย เจ้าอย่าตะก๋าหลาย มีหลายหน่วยแล้ว", "translated": "บ่าวรุท : พี่ต๊อก ช่วยเอามะเขือเทศมาใส่ส้มตำสักลูกได้ไหม อย่าหวงนักเลย มีหลายลูกแล้ว" }, { "sentence": "ต๊อก : บ่ได้ดอก ตะโตยังบ่แบ่งสาวเกาหลีให้อ้าย จักสิตะก๋าไว้เฮ้ดหยัง", "translated": "ต๊อก : ไม่ได้หรอก ขนาดเจ้ายังไม่แบ่งสาวเกาหลีให้พี่เลย ไม่รู้จะหวงไว้ทำไม" } ]
ซูนคีง
ถูกเนื้อต้องตัว
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "ผู้สาวเมื่อเห็นผู้บ่าวขยับเข้าไปใกล้จึงพูดว่า \"เฒ่าอันนี่เจ่าอย่ามาซูนคีงข่อยได๋ บักกอกใส่หัวเดะ\"", "translated": "นี่ตะเองอย่ามาถูกเนื้อต้องตัวเขานะ ไม่งั้นโดนมะเหงกแน่ๆ" } ]
กะเสินว่ะ
นับประสาอะไร
นครพนม
[ { "sentence": "เด็กน้อยสมัยนี้พ่อแม่บอกสอนมันกะบ่ฟังความดอก กะเสินว่ะสิเป็นผู้อื่นเว้า น้อ!", "translated": "เด็กวัยรุ่นสมัยนี้พ่อแม่ว่ากล่าวตักเตือนก็ไม่เชื่อฟัง นับประสาอะไรกับคนอื่นจะมาว่ากลาว" } ]
กิ๋เกี้ยม (จิ้งจก)
เป็นชื่อเรียกสัตว์เลื้อยคลานชนิดหนึ่ง
หนองคาย
[ { "sentence": "บักหล้าเบิ่งดู....กิ๋เกี้ยม....ไต่อยู่ข้างฝา 3 โต", "translated": "" } ]
คีงฮ้อน
ตัวร้อน/หรืออาการของคนทีรู้ว่า ภัยจะมาถึงตัว หรือกลัวความผิดที่ตนกระทำ
มุกดาหาร
[]
บักจก , นำแน่
จอบ สำหรับขุดดิน
อีสานทั่วไป
[ { "sentence": "ลูกเอา บักจก มาให้พ่อแน่ลูก", "translated": "ลูกเอา จอบขุดดิน มาให้พ่อหน่อยลูก" }, { "sentence": "นำแน่ คือ เอาเหมือนกัน", "translated": "เอาเหมือนกัน" } ]
ศัพท์เกี่ยวกับร่างกาย
ศัพท์เกี่ยวกับร่างกาย
ขอนแก่น
[ { "sentence": "โป้ตีน = นิ้วหัวแม่เท้า", "translated": "โป้ตีน = นิ้วหัวแม่เท้า" }, { "sentence": "โป้มือ = นิ้วหัวแม่มือ", "translated": "โป้มือ = นิ้วหัวแม่มือ" }, { "sentence": "นิ้วโป้ = นิ้วโป้ง", "translated": "นิ้วโป้ = นิ้วโป้ง" }, { "sentence": "ตุ้มม่อง, ตุ้มค้อง = ตาตุ่ม", "translated": "ตุ้มม่อง, ตุ้มค้อง = ตาตุ่ม" }, { "sentence": "ส้นน่อง, กะน่อง, กะนอง = ส้นเท้า", "translated": "ส้นน่อง, กะน่อง, กะนอง = ส้นเท้า" }, { "sentence": "บีแข้ง = ปลีแข้ง", "translated": "บีแข้ง = ปลีแข้ง" }, { "sentence": "ขาโอ้ง = โคนขา", "translated": "ขาโอ้ง = โคนขา" }, { "sentence": "แอบแอ่ขา = ขาหนีบ", "translated": "แอบแอ่ขา = ขาหนีบ" }, { "sentence": "สะโพก, กะโพก, ตะโพก = สะโพก", "translated": "สะโพก, กะโพก, ตะโพก = สะโพก" }, { "sentence": "ดาก = ก้น", "translated": "ดาก = ก้น" }, { "sentence": "ก้น = ก้น", "translated": "ก้น = ก้น" }, { "sentence": "ฮูดาก = รูตูด", "translated": "ฮูดาก = รูตูด" }, { "sentence": "แอว = เอว", "translated": "แอว = เอว" }, { "sentence": "บักแอว = บั้นเอว", "translated": "บักแอว = บั้นเอว" }, { "sentence": "ส่วง = บั้นเอว, ชายโครง(ตรงที่จั๊กจี้)", "translated": "ส่วง = บั้นเอว, ชายโครง(ตรงที่จั๊กจี้)" }, { "sentence": "สีส่วง = บั้นเอว, ชายโครง(ตรงที่จั๊กจี้)", "translated": "สีส่วง = บั้นเอว, ชายโครง(ตรงที่จั๊กจี้)" }, { "sentence": "ไสบือ = สะดือ", "translated": "ไสบือ = สะดือ" }, { "sentence": "ขี่โผ่, ขี้โพ่ = พุง", "translated": "ขี่โผ่, ขี้โพ่ = พุง" }, { "sentence": "เอิก = อก", "translated": "เอิก = อก" }, { "sentence": "ขี้ตะแร้, ขี่ตะแร่, ขี้แฮ่ = รักแร้", "translated": "ขี้ตะแร้, ขี่ตะแร่, ขี้แฮ่ = รักแร้" }, { "sentence": "กะง่อน, ง่อน = ท้ายทอย", "translated": "กะง่อน, ง่อน = ท้ายทอย" }, { "sentence": "คางกะไต = ขากรรไกร", "translated": "คางกะไต = ขากรรไกร" }, { "sentence": "สีสบ, ซิสบ = ริมฝีปาก", "translated": "สีสบ, ซิสบ = ริมฝีปาก" }, { "sentence": "แข่ว, แข้ว = ฟัน", "translated": "แข่ว, แข้ว = ฟัน" }, { "sentence": "แข่วโคบ = ฟันกราม", "translated": "แข่วโคบ = ฟันกราม" }, { "sentence": "แข่วหล่อน = ฟันโยก", "translated": "แข่วหล่อน = ฟันโยก" }, { "sentence": "แข่ววอง, แข้วว่อง = ฟันหรอ", "translated": "แข่ววอง, แข้วว่อง = ฟันหรอ" }, { "sentence": "ดัง = จมูก", "translated": "ดัง = จมูก" }, { "sentence": "ขี้ดัง = ขี้มูก", "translated": "ขี้ดัง = ขี้มูก" }, { "sentence": "ขี้มูก = น้ำมูก", "translated": "ขี้มูก = น้ำมูก" }, { "sentence": "ขี้มูกตันดัง = คัดจมูก", "translated": "ขี้มูกตันดัง = คัดจมูก" }, { "sentence": "หน่วยตา = ลูกตา", "translated": "หน่วยตา = ลูกตา" }, { "sentence": "ขี้กะเทอะ = เสลด", "translated": "ขี้กะเทอะ = เสลด" }, { "sentence": "จอม, ญ่อม, หญ่อม = ขวัญ (ที่เวียนเป็นรูปก้นหอยอยู่บนหัว)", "translated": "จอม, ญ่อม, หญ่อม = ขวัญ (ที่เวียนเป็นรูปก้นหอยอยู่บนหัว)" }, { "sentence": "เฮี่ย = เหงื่อ", "translated": "เฮี่ย = เหงื่อ" }, { "sentence": "ขนบั่ว = ขนอ่อน, ไรขน (เช่น ขนลูกนกที่กำลังขึ้น)", "translated": "ขนบั่ว = ขนอ่อน, ไรขน (เช่น ขนลูกนกที่กำลังขึ้น)" } ]
ว่าด้วยเรื่องสรรพนาม
ว่าด้วยเรื่องสรรพนาม
ร้อยเอ็ด
[]
คิดฮอด, คึดฮอด
คิดถึง
ขอนแก่น
[ { "sentence": "หล่านางเอย อ้ายนี่คึดฮอดเจ้าบักหล๊ายหลาย กินข้าวกะบ่ได้ นอนกะบ่หลับ", "translated": "น้องนางเอย พี่นี่คิดถึงเจ้าเหลือเกิน กินข้าวก็ไม่ลง นอนก็ไม่หลับ" } ]
ป่วง
บ้าบอ
หนองคาย
[]
ซุม
กลุ่ม/พวก/หรือ/การประชุมกัน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "มื้อนี้ซุมหมู่เจ้ามานั่งซุมกันเฮ้ดอีหยัง", "translated": "วันนี้ พวกคุณมานั่งประชุมกันทำอะไรเหรอ" } ]
ข้องลอย
เป็นพาชนะใส่ปลาจักสานด้วยไม้ไผ่มีรูปร่างคล้ายๆเป็ด
สุรินทร์
[ { "sentence": "เป็นพาชนะใส่ปลาจักสานด้วยไม้ไผ่มีรูปร่างคล้ายๆนกเป็ดน้ำ มีลำโสนหมัดติดรอบๆ ข้องลอย หรือ ตะข้อง ก็เรียก ที่จับจะทำเป็นลายกนก หรือรูปพญานาค แล้วแต่ช่างที่ทำ มีเชื่อกผูกติดเอว เวลาคนทอดแห หรือ หาปลา ตามห้วย หนอง คลอง บึง ลำโสนจะทำให้ \"ตะข้อง\" มันลอยน้ำไปตามก้นคนทอดแหหาปลา อีสานจึงเรียกว่า \"ข้องลอย\" ครับผม", "translated": "" } ]
มีแฮง
ดี..รู้สึก...รู้สึกสะบายทั้งตัว
มหาสารคาม
[ { "sentence": "มื่อนี้มีคนเหยียบแอวให้ฮู้สึกว่ามีแฮงโตคักๆๆๆๆๆๆๆๆ", "translated": "" } ]
งึด
เหลือเชื่อ/มหัสจรรย์
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ตึกสูงปานนี่ เขาสร้างได้จังได๋ ข่อยล่ะ งึด", "translated": "" } ]
ม้าง
รื้อถอน/รื้อทิ้ง/ทำลาย
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปซ่อยเผิ่นม้างเฮือน", "translated": "ไปช่วยเขารื้อบ้าน" } ]
ซุก
เข็น-ดัน-ผลัก
อีสานทั่วไป
[]
ม่าง
พัง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ม่างเฮือนม่างซานกูเฮ็ดหยัง", "translated": "พังบ้านพังเรือนกูทำไม" } ]
ส่วง
สร่าง/แข่งขัน
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ถอนแล้วจั่งสิส่วง", "translated": "ถอนก่อนถึงจะสร่าง(เมา)" }, { "sentence": "ไปเที่ยวงานส่วงเฮือ", "translated": "ไปเที่ยวงานแข่งเรือ" } ]
เป็นตา เหลีย โตน เน๊าะ
น่าสงสารเนอะว่ามั้ย
มหาสารคาม
[ { "sentence": "เป็นตา เหลีย โตน เน๊าะ", "translated": "น่าสงสารเนอะว่ามั้ย" } ]
ซ่าว
บุกเบิก/แผ้วถาง
สกลนคร
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ฮ่อง ซ่าวโคกให้เป็นไฮ่นา", "translated": "" } ]
กิ้น
สั้น/สั้นลง
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "เหลาดินสอจนกิ้นหมดแล้ว. ใซ้ดินสอคุ้มเนาะ กิ้นปานนั้นยังใซ้อยู่", "translated": "เหลาดินสอสั้นจนจะหมดอยู่แล้ว. ใช้ดินสอคุ้มค่านะ สั้นขนาดนั้นยังใช้อยู่" } ]
ขี้โยย
สำออย
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ลูกสาวหล่าผู้ใดหน้อ มาคือขี้โยยแท้ ฮ้องไห่เหมิดมื้อ เหมิดเวน", "translated": "ลูกสาวสุดท้องใครหนอ มาสำออยอย่างนี้ ร้องไห้ทั้งวันทั้งคืน" } ]
มืนตา
ลืมตา
มุกดาหาร
[ { "sentence": "มืนตาเบิ่งแหน่", "translated": "ลืมตาดูหน่อย" } ]
นำหลัง
ตามหลัง/ทำตาม/ทีหลัง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปนำหลังเด้อ", "translated": "ตามไปทีหลังนะ" } ]
คำที่ใช้ในการไล่สัตว์
คำที่ใช้ในการไล่สัตว์
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เส่ๆๆ ไล่หมา", "translated": "เส่ๆๆ ไล่หมา" }, { "sentence": "ฮึ้ยๆๆ อันนี้ไล่ควาย ไล่วัว", "translated": "ฮึ้ยๆๆ อันนี้ไล่ควาย ไล่วัว" }, { "sentence": "โซวๆๆ อันนี้ไล่ไก่", "translated": "โซวๆๆ อันนี้ไล่ไก่" }, { "sentence": "แม๊วๆๆ อันนี้ไล่แมว (ไม่ต้องบอกก็รู้)", "translated": "แม๊วๆๆ อันนี้ไล่แมว (ไม่ต้องบอกก็รู้)" } ]
ซ่อย
ช่วย
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "อิหล่ามาซ่อยอิแม่ซักผ้าแหน่ไว", "translated": "มาๆมาช่วยแม่ซักผ้าหน่อยเร็ว ๆ" } ]
อาว
น้องของพ่อ
หนองคาย
[ { "sentence": "มื่อนี่เปิดเคืองคอมขึ้นมา ดีใจหลายได่รับแมดเสดจาก..อาว..เวปมาสเตอร์ทางจุฬา ส่งไปหา ปาดเกิดมาเฒ่าปานนี่ หากะได่รับแมดเสดเทือแรกในซีวิต D จัยหลายเด", "translated": "" } ]
แจ๋
ชิม/ชิมดู/การแตะแล้วเอามาชิมดู/เอาลี้นแตะดู
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อยากฮู้ว่า มันฮ้อนหรือเย็นกะแจ๋เบิ่ง", "translated": "อยากรู้ว่า มันร้อนหรือเย็นก็ชิมดู" } ]
แปแลบแซบ
แบนแต๊ดแต๋
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[ { "sentence": "น้องจีจ้าเบิ่งจักรยานคันนั้นแนหล่ะยางฮั่วแปแลบแซบ", "translated": "น้องจีจ้าดูจักรยานคันนั้นสิครับ ยางรั่วแบนแต๊ดแต๋เลย" } ]
ลูกซอด
ลูกผสม ลูกครึ่ง (นิยมใช้กับสัตว์)
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ม่าโตนี่เป็นม่าลูกซอด", "translated": "ม้าตัวนี้เป็นม้าลูกผสม" } ]
บ่ซ่าง
ทำอะไรไม่ค่อยจะได้เรื่อง/ทำได้ไม่ละเอียด/ไม่ละเอียดหรือรอบคอบ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "พวกนี้เฮ็ดงานบ่ช่างอีหลีเนาะ", "translated": "พวกนี้ทำงานไม่ค่อยละเอียดรอบคอบเท่าไร" } ]
ตาบ
ปะ/เย็บ/ชุน/ซ่อมแซม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "น้องเป้ย...เอาเสื้ออ้ายไปตาบให่แหน่หนา อ้ายแลนบู๋ป่าบักเล็บแมว เสื้ออ้ายเป็นฮูจ่างป่างอยู่", "translated": "น้องเป้ย...เอาเสื้อของพี่ไปเย็บปะให้หน่อยนะ พี่วิ่งฝ่าต้นเล็บแมว เสื้อพี่เลยขาดรอยมเริ่มเทิ่มเลย" }, { "sentence": "โอ๋ย อ้าย ฮอยบักใหญ่นึง คือสิมาตาบได้ ซื้อใหม่โลดเปี๋ยง", "translated": "พี่....รอยใหญ่มากเลย สงสัยคงปะซ่อมให้พี่ไม่ได้ ซื้อใหม่เลยเถิด" } ]
เล่า
เชิญ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ไปเล่าเผิ่นมางานเน", "translated": "ไปเชิญเขามางานหน่อย" } ]
ฮุก
ขัด/ถู/เช็ดล้าง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ฮุกออกแหน่ขี้ไคลนั้น", "translated": "ถูขี้ไคลออกหน่อย" } ]
เจี๊ย
เศษของต่างๆ/สิ่งที่ไม่มีประโยชน์แล้ว
อีสานทั่วไป
[]
เหลืองอ่อยห่อย
เหลืองอ๋อย
ขอนแก่น
[ { "sentence": "นกขมิ้น สีเหลืองอ่อยห่อย", "translated": "นกขมิ้น สีเหลืองอ๋อย" }, { "sentence": "ปลาดุกย่าง สุกเหลืองอ่อยห่อย", "translated": "ปลาดุกย่างสุกเหลืองอ๋อย" }, { "sentence": "เสื้อเหลืองอ่อยห่อย", "translated": "เสื้อเหลืองอ๋อย" } ]
กะโป๋
กะลามะพร้าว
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "มาเฮ็ดตาลอยอยู่นี่ กูสิเอากะโป๋งุมหัวเอาเด้หล่ะ", "translated": "มาทำตาลอยละห้อยอยู่ทำไม เดี๋ยวจะเอากะลามะพร้าวตีหัวเอานะ" } ]
ป้อย
บ่น
อุดรธานี
[ { "sentence": "ยายแหล่มักสิป้อยผัวเป็นประจำ", "translated": "ยายแหล่ชอบด่าสามีเป็นประจำ" } ]
ใจฮ้าย
ลักษณะการแสดงออกถึงความโกรธ
บุรีรัมย์
[]
ส่าม
เสริม, เพิ่มเติม, เติมเต็ม, เพิ่ม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ตอนนี้ทางชมรมอีสาน มหาวิทยาลัย ธรรมศาสตร์กำลังเฮ็ดนา เพิ่นย้านกล้าบ่พอกะเลยดำบักอย่างห่าง พอตะดำแล้วๆ กล้าเหลืออยู่ 10 กว่ามัด กะเลยให้บ่าวหน่อ ไปดำส่ามให่ จั่งเป็นตาเบิ่งแล้วกล้ากะบ่เหลือ", "translated": "ตอนนี้ทางชมรมอีสาน มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ กำลังทำนา เขากลัวว่าต้นกล้า (ข้าว)จะไม่พอก็เลยปักดำแต่ละต้นห่างกันมาก พอปักดำเสร็จปรากฏว่า กล้าเหลืออยู่ 10 มัด ก็เลยให้บ่าวหน่อ ไปดำเพิ่มเติมให้ถี่ขึ้น จึงน่าดูชม และกล้าก็ไม่เหลือ" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดลเลาเว้าเรื่องเฮ็ดเหล้าโทให่บ่าวหน่อฟัง เว้าละเอียดทุกขั้นตอน จนพ่อใหญ่บัติบ่มีหม่องส่ามเลย", "translated": "คุณตาดลเล่าเรื่องเกี่ยวกับการทำสาโทให้บ่าวหน่อฟัง แกเล่าละเอียดมาก จนตาบัติไม่ต้องเล่าเสริมเพิ่มอีกเลย" } ]
บ่จื่อ
ไม่จำ/ไม่รู้จักจำ/ไม่เข็ดหลาบ
มุกดาหาร
[]
ขาวจุ่นผุ่น
ขาวนวล
ขอนแก่น
[ { "sentence": "หน้าขาวจุ่นผุ่น", "translated": "หน้าขาวนวล" }, { "sentence": "ผิวขาวจุ่นผุ่น", "translated": "ผิวขาวนวล" }, { "sentence": "ดอกมะลิบานขาวจุ่นผุ่น", "translated": "ดอกมะลิบานขาวนวล" } ]
ฮู้บ่
รู้ไหม
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ฮู้บ่ ว่าเงินมันหายาก", "translated": "รู้ไหมว่าเงินมันหายาก" } ]
บักหล้า
เป็นคำพูดที่พูดในลักษณะให้ความเอ็นดูเด็กผู้ชาย
หนองคาย
[ { "sentence": "บักหล้า.....พ่อลุงฝากของไว้แน่", "translated": "" }, { "sentence": "หรือ บักหล้าไปเอาน้ำมาให้แม่กินแน", "translated": "" } ]
โซนแซว
เอะอะเสียงดัง
บุรีรัมย์
[]
ยามเเลง
เวลาใกล้จะค่ำ เวลาหัวค่ำ
มุกดาหาร
[]
ซู้ด
เป็นคำกริยา แปลว่าผลัก หรือดัน เป็นคำ อกรรมกริย
ขอนแก่น
[]
ผะเหลอ
อะไร
นครพนม
[ { "sentence": "กำลังเฮ็ดผะเหลอ", "translated": "กำลังทำอะไร" } ]
วังยา
เมื่อกี้นี้
หนองคาย
[ { "sentence": "มันขี่มอเตอร์ไซด์ไปนำหมู่วังยา หนิ", "translated": "มันนั่งมอเตอร์ไซด์ไปกับเพื่อนเมื้อกี้นี้เอง" } ]
ฮน
กระวนกระวาย
ศรีสะเกษ
[ { "sentence": "อันยุงกัดข่อยก็เลยฮนทั้งโต", "translated": "" } ]
ผักอีเตาะ
ผักกระถิน
ชัยภูมิ
[ { "sentence": "ผักอีเตาะป่งยอด เป็นตากินแท้หวา..", "translated": "ผักกระถินออกยอด น่ากินจัง" } ]
สายบือ
สะดือ
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "ลูกหลานคนอีสานบ่เคยลืม \"ม่องฝังสายแฮ่ ม่องแผ่สายบือ\"", "translated": "ลูกหลานคนอีสานไม่เคยลืมที่ฝังรกที่ตัดสะดือ (ไม่ลืมบ้านเกิดเมืองนอน)" } ]
บะ
พื้นที่ที่มีลักษณะดินทรายร่วน อุดมดินดี (น.) ,(ก) หมายถึงการ บนบาล ขอพร , หรือ ละเว้น ปล่อยไว้
สกลนคร
[ { "sentence": "นาแถวนี้เป็นมีบะกับกกหว้าหลาย จึงเอิ้นว่า บะหว้า", "translated": "นาแถวนี้มีดินทรายร่วนซุย ดินดี และมีต้นหว้าเยอะ จึงเรียกว่า บะหว้า" }, { "sentence": "วัวแม่ขาวออกลูกใหม่ แม่เลยไปบะนางธรณีไว้ ให้มันรอดถึงปี", "translated": "วัวแม่ขาวตกลูกใหม่ แม่เลยไปบนบาลศาลกล่าว บอกนางธรณีไว้ ให้รอดถึงปี" }, { "sentence": "เจ้าคิดเรื่องเขียนต่อบ่ได้ ก็บะไว้จั๊กคราว กะได้ดอก", "translated": "คุณคิดเรื่องเขียนต่อไปไม่ได้ กะ ปล่อยไว้ สักหน่อยก็ได้นะ" } ]
คุ้นกัน
สนิทสนมกัน/คุ้นคน (ใช้กับสัตว์ครับ)
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[]
ป๊ง
งอก/แตกหน่อ
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ในบักม่วงที่เจ่ากล้าไว้ มันป๊งออกมาจากดินในถุงไป๊", "translated": "เม็ดมะม่วงที่เพาะไว้ งอกออกมาจากถุงที่ปลูกรึหยัง" }, { "sentence": "หน่อกล้วยป๊งไป๊ละอ้าย ข่อยสิขอก่นเอาไปปลูกสวนจักหน่อแหน่", "translated": "กล้วยแตกหน่อรึหยังพี่ ผมขอขุดไปปลูกที่สวนสักหน่อได้ไหม" } ]
ขี้หลัก
คนเห็นแก่ตัว/คนหัวหมอ/คนชอบเอาเปรียบคนอื่น
มุกดาหาร
[ { "sentence": "หมอนั่น มันเป็นคนขี้หลัก", "translated": "หมอนั่น มันเป็นคนเห็นแกตัว/หรือชอบเอาเปรียบคนอื่น" } ]
ซิโตน
น่าสงสาร
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "เป็นตาซิโตนน้อ", "translated": "น่าสงสารจัง" } ]
ส่ำนี้
แค่นี้/แค่นี้เอง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เรื่องง่ายๆส่ำนี้ มันสิยากอิหยัง", "translated": "เรื่องง่ายๆแค่นี้ มันจะไปยากอะไร" } ]
ส่ำ
เท่ากัน/กระซิบที่หู
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ อย่าเว้า ส่ำเอาเดี๋ยวสาวชะบา เพิ่นสิได้ยินดอก วาข่อยฮักเพิ่นส่ำฟ้า", "translated": "บ่าวหน่อ อย่าพูดนะ ให้กระซิบเอา เดี๋ยวสาวชะบาก็รู้หรอกว่า ผมรักเธอเท่าฟ้า" } ]
หมากแข้ง
มะเขือพวง
อุดรธานี
[]
โย๋
ไม่เต็มที่/ทำอะไรไม่เต็มกำลัง/การยึกยัก/ค้างๆคาๆ/ยั้งมือ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวสำน้อย เลาเป็นนักมวย แฮงเลาหลายบักขนาด มื้อวาน ตอนตีมวย เลาโย๋ไว้ซือๆเด๊ะ บ่จั่งซั่น คู่ซกเลาตายคามือแล้ว", "translated": "หนุ่มน้อยแกเป็นนักมวย แกมีแรงเยอะมาก เมื่อวานตอนแกชกมวย แกยั้งมือชก ไม่เต็มที่เฉยๆนะ ไม่อย่างนั้น คู่ชกของแก ตายคาที่แล้ว" } ]
เจีย
ให้อาหาร(สัตว์)
ขอนแก่น
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ เลาไปเบิ่งหมอลำ จนซอดแจ้งจ่างป่างกลับมาบ้านนอนเว็น บ่ลุกกินฮอดข้าว แม่หลูโตน กำลังว่าสิไปปลุกมากินข้าว พ่อกะเลยฮ้องบอกว่า <-- ม้อนนอน ขาเจ้าบ่เจีย บ่ต้องไปปลุกมันดอก-->", "translated": "หนุ่มหน่อ แกไปดูหมอลำ ยันสว่าง กลับบ้าน นอนกลางวัน ไม่ลุกกินกระทั่งข้าว แม่สงสาร กำลังจะปลุกมากินข้าว พ่อก็เลยร้องบอกว่า <--ตัวไหมนอนหลับ เขาไม่ให้อาหารกันหรอก ไม่ต้องไปปลุกมัน-->" } ]
ล้อ
รถเข็น
อุบลราชธานี
[]
คึดพ้อ
นึกขึ้นได้/ฉุกคิด
หนองคาย
[ { "sentence": "เฮาหาก็คิดพ้อเวียกเจ้าของได้มื้อนี้ล่ะ", "translated": "เราก็เพิ่งนึกขึ้นได้เรื่องงานได้ก็วันนี้แหละ" } ]
ซะมัก
สำลัก เช่น สำลักข้าว สำลักน้ำ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ค่อยๆกินแหน่ข้าวนั้น เดี๋ยวซะมักตายหรอก", "translated": "ค่อยๆกินข้าว หน่อยนะ เดี๋ยวสำลักตายหรอก" } ]
เปิด
เบื่อ/เบื่อหน่าย/หนี
สารคาม
[ { "sentence": "สมัยที่มหาบัติบ่ทันได้เมีย บ่มีผู้เฮ็ดแนวกินให้กิน ลาวกะเลยได้กินแต่มาม่า กินซุมื่อจน \"เปิด\" แล้ว", "translated": "แต่ก่อน ตอนที่คุณมหาบัติแกยังไม่ได้แต่งงาน ไม่มีคนทำอาหารให้แกกิน แกก็เลยได้กินแต่มาม่า กินทุกวันจน \"เบื่อ\" แล้ว" }, { "sentence": "เมียของมหาบัติจ่มว่า ตั้งแต่ข้อยได้ผัวคนนี่มา บ่เฮ็ดเวียกเฮ็ดงาน กินตั้งแต่เหล้าซุมื่อ บ่หัวซาลูกหัวซาเมีย ข้อยกะจั่งแม่น \"เปิด\" จั่งแม่นอิ่ม", "translated": "ภรรยาของมหาบัติบ่นว่า ตั้งแต่ดิฉันแต่งงานกับสามีคนนี้มา เขาไม่เคยทำการทำงานเลย ดื่มแต่สุราทุกวัน ไม่สนใจลูกไม่สนใจภรรยา ดิฉันชักจะ \"เบื่อหน่าย\" มากแล้ว" }, { "sentence": "บ่าวหน่อเพิ่นไปเล่นสาวภูไท ทางเรณูนคร พอขึ้นไปเทิงเฮือนผู้สาว พ่อผู้สาวถือมีออีโต้ ยืนถ่าอยู่ผักตูเฮือน บ่าวหน่อเพิ่นย่านหลาย ฟ่าวโตนเฮือน \"เปิด\" อาดหลาด เลย ฮอดบ่ได้เว่ากับผู้สาวจ้อย", "translated": "หนุ่มหน่อ แกไปหาจีบสาวภูไท ที่เรณูนคร พอแกขึ้นไปบนบ้านของหญิงสาว พ่อของหญิงสาว ยืนถือมีดพร้ารออยู่ที่ประตูบ้าน หนุ่มหน่อเห็นดังนั้นก็กลัวมาก กระโดดลงจากบ้าน รีบ \"หนี\" ไป เลยไม่ได้คุยกับหญิงสาวเลย" } ]
ยืง
ท้องอืด/ท้องเฟ้อ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "สาวนางเลากินบักบกบ่ได้คั่ว เลายืงหมดมื้อเหมิดเวน", "translated": "สาวนางแกกินมะบก (ภาษาไทยมันอะไรหว่า) ที่ไม่ได้ทำการคั่วก่อน แกเลยท้องอืดทั้งวัน" } ]
ปง
1.วาง,วางลง 2.ยกลง
มหาสารคาม
[ { "sentence": "บ่าวหน่อแบกกลองลงจากรถ เทิงหนัก เทิงฮ้อน เป็นหยังแกคือบ่ฟ่าว ปงลง", "translated": "บ่าวหน่อแบกกลองลงจากรถ ทั้งหนักทั้งร้อน ทำไมแกไม่รีบ \"วางลง\" หละ" }, { "sentence": "หม่อต้มอึ่งมันสุกแล้ว \"ปง\" มาตักกินถ่าแม", "translated": "หม้อต้มอึ่งมันสุกแล้วนะ \"ยกลง\" มาตักกินกันเถอะ" } ]
คันแหม่น
ถ้ามันจริง/ถ้าจริงดังว่า
มุกดาหาร
[ { "sentence": "คันแหม่นเจ้าเว้าจั่งซั้น กะให้แหม่นความสา", "translated": "ถ้ามันจริงตามที่คุณพูด ก็ให้ตกลงตามนั้น" } ]
เวียก
งาน
อุดรธานี
[ { "sentence": "บ่ไปกินบุญนำเขาดอกมื้อนี่ เคิกเวียก", "translated": "ไม่ไปกินเลี้ยงงานบุญเพราะเสียเวลาทำงาน" } ]
ตำ
การชน/การกระทบ/การซูนที่แฮงๆ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "มื้อนี้ ข่อยถูกรถตำมา โอ้ยเจ็บแฮงหลาย", "translated": "วันนี้ ข่อย(ผม) โดนรถชนมา เจ็บปวดมาก" } ]
เอิ้น
เรียก/ร้องเรียก
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปเอิ้นมา", "translated": "ไปเรียกมา" } ]