Datasets:
pythainlp
/
isan_dict

Dataset card Data Studio Files
xet
Community
word
stringlengths
2
77
meaning
stringlengths
0
255
province
stringclasses
42 values
sentence_example
listlengths
0
36
ฮ่วย
แสดงอาการอุทาน
สุรินทร์
[ { "sentence": "ฮ่วย หมาน้อยนี่แหม", "translated": "" } ]
ขี้ล่าย
ขีเหร่/ดูไม่ดี ไม่น่าดู มีความหมายเดียวกับคำว่า ผู้ฮ้าย
มุกดาหาร
[ { "sentence": "บักนั้น มันขี้ล่ายอีหลีเนาะ", "translated": "หมอนั้น มันขี้เหร่จริงๆ" } ]
แหย้
เบียด
หนองคาย
[ { "sentence": "จักสินั่งแหย้ เฮ็ดหยัง มันมีหม่องไปเลย", "translated": "ไม่รู้จะเบียดกันทำไม มันไม่มีทางเดินเลย" } ]
มันสิยากหยัง
มันจะไปยากอะไร
มุกดาหาร
[]
ผู้เฒ่า
คนแก่
หนองคาย
[ { "sentence": "แต่ถ้าเฒ่า เฉยๆ ก็คนแก่", "translated": "" } ]
ก้อม
สั้น/ไม่ยาว/เตี้ย/หด
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ชมรมอีสาน มีผู้เว้านิทานก้อมเก่งๆ กะแมนอ้ายประสาทเด้อ แต่เลาหั่งโตก้อมจะหน่อยนึง", "translated": "ชมรมอีสาน มีคนที่เล่านิทานสั้นๆเก่ง ก็คือ พี่ประสาทนะ แต่แกจะตัวเตี้ยสักหน่อย" } ]
ซื่อคิ่งนิ่ง
ตรงเป๊ะ
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[ { "sentence": "ต้นสักทองต้นนี้คือซื่อคิ่งนิ่งดีแท้ เป็นตาเอามาเฮ็ดเสาเฮือนดีเนาะ", "translated": "ต้นสักทองต้นดีดูแล้วตรงดีเหลือเกิน เหมาะที่จะนำมาทำเสาบ้านนะเนี่ยะ ว่าซ้าน" } ]
เฮ็ดงาน
ทำงาน
อำนาจเจริญ
[]
ขี่
ขี้
นครราชสีมา
[]
ผ้าด้าม
ผ้าขาวม้า
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "หน่าหนาวพ่อใหญ่หน่อเลาไปยามดางใส่แต่ผ่าด้ามไปเล่าบ่อหนาวบ้อ", "translated": "ฤดูหนาว พ่อใหญ่หน่อ ออกไปกู้เก้บมองดักปลาที่ใส่ไว้ นุ่งแต่ผ้าขาวม้าแค่ผืนเดียวไม่หนาวหรือไงนะ" } ]
เข็นไน
เข็นฝ้าย
บุรีรัมย์
[]
จอบเบิ่ง
แอบมอง/ดู
ชัยภูมิ
[ { "sentence": "บักโตจอบเบิ่งลูกสาวพ่อใหญ่บ้านอย่างม่วนตา", "translated": "นายโตแอบมองลูกสาวผู้ใหญ่บ้านอย่างมันส์ตา" } ]
ออง
อุ้มขี่หลัง หรือ เอาหลังหนุนดัน
สกลนคร
[ { "sentence": "บักหล่า น้องญ่างบ่ได้ โตกะ อองเอาน้องไปติหละ", "translated": "ไอ้หนู น้องเดินไม่ได้ ก็เอาน้องขี่หลังไปสิ" } ]
มิด
เงียบ/เงียบสนิท/หรือนิทพอดี
ศรีสะเกษ
[ { "sentence": "อย่าปากเขาสิได้ยิน มิดเสียงไว้", "translated": "เงียบๆหน่อยคนอื่นจะได้ยิน เงียบสนิท" }, { "sentence": "อย่าไปเว้าให้ผูได๋ฟักเด้อเยียบให้มิด", "translated": "อย่าไปพูดให้ใครฟังปิดให้สนิท" }, { "sentence": "บ่อมีไผ๋อยู่เลย มิดจัด!", "translated": "ไม่มีใครอยู่เลยเงียบสนิท" } ]
คิ่วแล่นแค่น, ผมเพกาง
แปลบ่เป็นเด้อ
นครพนม
[ { "sentence": "มีอยู่ในกลอนลำ \"เบิ่งนครพนม\" ของ ต่าย อรทัย จักแปลว่าแนวใด๋ ซ่อยแปลแหน่", "translated": "" } ]
ไค
บวม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "หล่านางเอ้ย อย่าสิได้นอนเวนเด้อนางเอย เดี๋ยวเจ้าสิโตใหญ่ไคขึ้นดดยบ่ได้ตั้งใจเด้อนาง", "translated": "นางเอ๋ย อย่าได้รินอนกลางวันนะ เดี๋ยวตัวโตขึ้นระวังจะอ้วนบวมนะ" } ]
ตุ้มหม่อง
ตาตุ่ม
อุบลราชธานี
[]
ย้อง
ยินยอ เป็นคำชมครบ
บุรีรัมย์
[]
อีหลีติ๊
จริงๆเหรอ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "สิไปอีหลีติ๊", "translated": "จะไปจริงๆเหรอ" } ]
งัน
เสียงดัง/มหรสพ/งานที่มีคนเยอะๆ/งานฉลอง/การชุมนุมคน
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ Steve เลาอาการบ่ดี เร็วๆนี้อาจสิได้ไปงันเฮือนดีเลา", "translated": "คุณตา Steve แกออกอาการไม่ดี เร็วๆ อาจจะได้ไปวานศพแกก็เป็นได้" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ : งานบุญบวชบักต๊อกปีนี้ ได้ยังมางันหล่ะพ่อใหญ่", "translated": "บ่าวหน่อ : งานบวชบักต๊อกปีนี้ ได้อะไรมาเป็นมหรสพหล่ะ คุณตา" }, { "sentence": "พ่อใหญ่ดล : เห็นเด็กน้อยวัยรุ่นมันตีกันซุปี กะเลยวาสิจ้างหนัง ซอดแจ้ง พู้นหล่ะ", "translated": "ตาดล : เห็นเด็กวัยรุ่นตีกันทุกปี ก็เลยว่าจะจ้างภาพยนต์ เอาแบบสว่างดวงอาทิตย์ขึ้นเลยก็แล้วกัน" } ]
มึย
การม้วนออก สำหรับด้าย หรือ การเกือบถูก
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "มึย มือนี้เกือบถูกเลข", "translated": "เกืบไปเลย เกือบถูกหวย" }, { "sentence": "มื้อนี้ด้ายเจ้าอยู่ในอัก มาคือมึยออกจั่งซิ๊", "translated": "วันนี้ด้านท่านอยู่ในอัก(อุปกรณ์ทำไหม) มาม้วนออก" } ]
สักกะซิว
อาการคล้ายโรคสันนิบาต
ขอนแก่น
[]
ซามตาย
อยู่ไปเรื่อยๆ ไม่มีจุดหมาย อยู่ไปหน่อยก็ตายแล้วหมดเรื่องไปเอง
สุรินทร์
[ { "sentence": "ทิดเพียว เลาเป็นคนพอมีเวียก กะอยู่ไปซาตินั้นแหละ ซามตาย", "translated": "บัณฑิต ที่ชื่อเพียว แกเป็นคนไม่มีการงานทำ อยู่บ้านเฉยๆ ไปวันๆ รอวันตาย" } ]
บ่อนอยู่บ่อนเซา
ที่พักที่อาศัย
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปเที่ยวเทื่อนี้ มีบ่อนอยู่บ่อนเซาบ่ล่ะ", "translated": "ไปเที่ยวครั้งนี้ มีที่พักไหมล่ะ" } ]
เหีย
หก/หล่น
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ถือถ้วยดีๆเด้อ อย่าให้น้ำมันเหียใส่ข่อยเด้อ", "translated": "ถือถ้วยดีๆนะ อย่าให้น้ำมันหกใส่ผมนะ" } ]
คึดฮอด
คิดถึง
ทั่วไป
[ { "sentence": "คึดฮอดเจ้าหลายเด้", "translated": "คึดถึงคุณมาก" } ]
อ่านอ่วย
เตรียมหาวิธืจะทำอะไรบางอย่าง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เช่นเป็นวิทยากรเว้ามาโดนแล้วเวลากะสิเบิดแล้วเห็นทีต้องอ่านอ่วยแล้วเด้อบาดนี่", "translated": "" } ]
เมี้ยน
เก็บให้เรียบร้อย
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "พอตะผัดน้องนางเลาใหญ่เป็นสาวมา เลากะฮู้จักเมี้ยนเฮียนเมี้ยนซาน จนเฮียนเลาซุมื้อนี้ สะอาดสะอ้าน เป็นตาอยู่ แขกไปไทมามีแต่คนย่องว่านางนี้เป็นตาฮักหลาย", "translated": "ตั้งแต่ น้องนางโตเป็นสาว แกก็รู้จักเก็บบ้านให้เรียบร้อย จนบ้านแกทุกวันนี้ สะอาดสะอ้านน่าอยู่ แขกที่มาบ้านก็ยกย่องชมเชยว่าน่ารักมาก" } ]
โมม
กินทั้งชิ้น ไม่แบ่ง ไม่กัดแบ่ง เอาเข้าปากทั้งชิ้น Verb
มหาสารคาม
[ { "sentence": "โมมเบิดโลด", "translated": "กินทั้งอันไปเลย" } ]
ตื่ม
เพิ่ม
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ นี้เพิ่นมามั่นแท้เน๊าะ มาเขียนภาษาอีสาน ตื่มกันมื้อละคำ สองคำ", "translated": "บ่าวหน่อนี้ขยันจังเลยนะ มาเขียนภาษาอีสานเพิ่มขึ้นวันละคำสองคำ" } ]
ปันพูด
ลักษณะของการแบ่งสรรปันส่วนให้เท่ากัน
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "โตอย่าง\nปันพูดเนื้องัว", "translated": "แบ่งสรรปันส่วนเนื้อวัวให้เท่าๆกันทุกคนครับ" } ]
เชียง
ผู้ที่เคยบวชเป็นสามเณรแต่สึกแล้ว
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บักเซียงจ่อย มานี่ พ่อใหญ่สิเว้านิทาน เรื่อง เซียงเมี่ยง ให่ฟัง", "translated": "ไอ้คุณจ่อย(บวชสามเณรมาแล้ว) มานี่ ตาจะเล่านิทานเรื่อง เซียงเมี่ยง (นิทานพื้นบ้านอีสาน คล้ายๆ เรื่องศรีธนญชัย นั่นแหละ) ให้ฟัง" } ]
ไบ้
คลี่/คลี่ออก
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ยามพ่อใหญ่บัติ ลาวปิ้งปลาให้เมียป้อนเข่าลูก ลาวย่านก้างปลาสิคาคอลูกซายเพิ่น เพิ่นเลยบอกเมียว่า ให้ \"ไบ้\" เอก้างปลาออกดีๆก่อนจั่งป้อนลูก เดี๋ยวก้างสิคาคอลูกเด้", "translated": "เวลาที่คุณตาบัติแกปิ้งปลาให้ภรรยาป้อนข้างลูก แกกลัวว่าก้างปลาจะติดคอลูกชาย แกจึงบอกภรรยาว่าให้ \"คลี่\" เอก้างปลาออกให้หมดก่อนค่อยป้อนลูก เดี๋ยวก้างจะคิดคอลูกนะ" }, { "sentence": "บ่าวหน่อไปเล่นไฮโล ยามงันเฮือนดี เล่นได้เงินบักหลาย กำจนเหี่ยมือเปียกม้อดยอด พอเซาเล่น เอาเงินมา \"ไบ้\" ออกเบิ่ง นึกว่าจะของเล่นได้หลาย \"ไบ้\" ออกมามีแต่ใบซาว บ่พอสามร้อยจ้อย", "translated": "บ่าวหน่อไปเล่นไฮโลในงานศพ เล่นได้เงินเป็นจำนวนมาก กำไว้ในมือจนมือเปียกแฉะ พอแกหยุดเล่น เอาเงินมา \"คลี่\" นับดู นึกว่าตัวเองเล่นได้เยอะ \"คลี่\" ออกมามีแต่แบงค์ยี่สิบ รวมกันไม่ถึงสามร้อยบาทด้วยซ้ำ" } ]
รถจัก
รถมอเตอร์ไซต์
หนองคาย
[ { "sentence": "ตู้นี้ เลามักขี่แต่รถจักฮ้างๆ", "translated": "ตัวนี้ เราชอบขี่แต่รถพังๆ" }, { "sentence": "ตานี่ แกชอบขี่แต่รถพังๆ(รถจักรยานยนต์)", "translated": "ตาคนนั้น แกชอบขี่แต่รถจักรยานยนต์ที่พังๆ" } ]
เหลอเจอ
เป็นภาษาภูไท อีสานว่าเหลือใจ หมายถึง เวลาเห็นสิ่งที่ถูกใจ หรือชอบ แต่ไม่สามารถจะนำเอามาเป็นของตัวเองได้ หรือไม่สารถที่จะทำให้เป็นไปตามที่เราต้องการ/ไม่ได้ดั่งใจ
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ข้อยเหลือใจ นำลูกชายหลาย มันบอกยาก", "translated": "ฉันหนักใจกับลูกชายมาก บอกสอนยาก ไม่ได้ดั่งใจ" } ]
แดงฮูนฮูน
แดงจ้า/แดงเพลิง
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ถ่านไม้แดงฮงดีคัก ไฟแดงฮูนฮูนเลย", "translated": "ถ่านไม้แดงไฟกล้าดีมาก ไฟแดงจ้าเลย" }, { "sentence": "ตาเว็นกำลังตกดิน สีแดงฮูนฮูน", "translated": "ดวงอาทิตย์กำลังตกดิน สีแดงจ้า" }, { "sentence": "ไปไต้อึ่ง แยงไฟไปถืกตางูเห่า ตาแดงฮูนฮูน เป็นตาย่าน", "translated": "ไปส่องอึ่ง ส่องไฟไปโดนตางูเห่า ตาแดงเพลิง น่ากลัว" } ]
มาลุนหมู่
มาทีหลังเพื่อน
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[ { "sentence": "บ่าวหน่อคือมาฮอดลุนหมู่ มัวเฮ็ดหยั๋งอยู่น้อ", "translated": "บ่าวหน่อทำไมมาถึงทีหลังเพื่อนๆเขาหล่ะ มัวทำอะไรอยู่เหรอ" } ]
สะยาน
ทะยานเข้าใส่/พุ่ง
ยโสธร
[]
เจื่อน
การพังทะลายของดินริมฝั่งหรือตลิ่งริมแม่น้ำ ริมคลอง หรือห้วยหนอง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ดินแคมของมันเจื่อนหลาย เขาเลยสร้างเขื่อนกั้นไว้", "translated": "ดินริมฝั่งแม่น้ำโขงพังทะลายเยอะ เขาเลยสร้างเขื่อนกั้นไว้" } ]
แซแหล้
ไปแบบไม่มีจุดหมาย
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "มื้อนี่แซแหล้ ไป big c ไป คาร์ฟูร์ แล้วกะไป the mall ต่อ", "translated": "" } ]
ซ่งหรั่ง,ซ่งหลั่ง
กางเกงยีนส์
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ทิดหน่อเลาไปหาซื้อซ่งอยู่ตลาดนัดจตุจักร ได้ซ่งหรั่งดากขาดมาโตหนึ่ง เลามักหลาย นุ่งซ่งหรั่งดากขาดโตนั้นกลับไปยามบ้าน เด็กน้อยเห็นเลานุ่งซ่งหรั่งเท่อย่างคัก พากันย่างนำก้นเลาเป็นล่ะหุย (หรือแม่นย่างนำถ่าบายดากเลาบุล่ะ?)", "translated": "ทิดหน่อ แกไปหาซื้อกางเกงอยู่ตลาดนัดจตุจักร ได้กางเกงยีนส์ตูดขาดมาหนึ่งตัว แกชอบมาก นุ่งกางเกงยีนส์ตูดขาดตัวนั้นกลับไปเยี่ยมบ้าน พวกเด็กๆเห็นว่าทิดหน่อใส่กางเกงยีนส์เท่มาก จึงพากันเดินตามหลังแกไป เป็นขบวน (หรือว่าเดินตามรอจับก้นแกก็ไม่รู้?)" } ]
เมอปะละเด้อ
กลับก่อนล่ะนะ (ภาษาผู้ไท อีสานว่า เมือป๋าล่ะเด้อ)
มุกดาหาร
[]
ด่อน
ขาว/ผิวสีเผือก
นครพนม
[ { "sentence": "สู่ๆ เห็นควยด่อนข่อยบ่ ซิเอาควยใดเฮ็ดเวียก", "translated": "พวกเราเห็นควายเผือกฉันไหม เอาเอาควายที่ไหนทำงาน" } ]
บ่จักเหมื่อย
ไม่รู้จักเหนื่อย
มุกดาหาร
[]
หม่องตำอิด(หม่องตำอิดตำออ)
สถานที่เริ่มเป็นครั้งแรก
อุบลราชธานี
[ { "sentence": "หม่องตำอิดบ้านข่อยอยู่โขงเจียมแต่ว่าตอนนี้ข่อยย้ายมาอยู่พิมูลแล้ว", "translated": "" } ]
ป่อง
ช่อง/รู/hole
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ยามฮ้อนมายามใด๋ อ้ายดลเพิ่นสิบ่ลืม เจาะป่องเฮือนเลาไว้ให้ลมเข้า ยามลมพัดมายามใด๋ สิได้ฮู้สึกว่า เย็นซวยซวย สั่นดอก", "translated": "หน้าร้อนตอนใด พี่ดล แกจะไม่ลืม เจาะช่องที่บ้านแกไว้ให้ลมเข้า ลมพัดมาตอนไหน จะได้รู้สุกว่า เย็นสบาย สบาย เลย" }, { "sentence": "ท้าวประสาท เลาเป็นคนบ่รอบคอบ เข้าห้องน้ำยามใด๋ เลาสิลืมฮูดซิบส่ง ออกมาแล้ว ผู้สาวสิบอกเลาวา \"อ้ายๆ คือสิเย็นเน๊าะ เจาะป่องส่งจะของ เห็นแต่ส่งลิง\" สั่นดอกหว้า", "translated": "คุรประสาท แกเป็นคนไม่รอบคอบ เข้าห้องน้ำทีไร แกลืมรูดซิบกางเกงประจำ ออกมาแล้ว สาวๆ จะบอกแกว่า \"พี่ๆ ท่าทางจะเย็นนะ เห็นกางเกงมีรู เห็นแต่กางเกงใน\"" } ]
เสี่ยงตาน้อย, สิ่งตาน้อย
การแอบมอง/ชำเลืองมอง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "อ้ายบัติ มื้อวานนี้ฮู้เด่ะ เจ้าสิ่งตาน้อย ใส่น้องสาวข่อย", "translated": "พี่บัติ เมื่อวานนี้รู้นะ คุณแอบชำเลืองมองน้องสาวผมอยู่" } ]
ทื่น
ลักษณะของอาการดึงแบบกระตุกแรงๆ
บุรีรัมย์
[]
กองดาก
นั่งยองๆก้น
หนองคาย
[ { "sentence": "เด็กน้อย ซุมนี้ คือมักนั่งกองดากแท้ หาแนวมาแหย่ดากมันซั่นดอกว่ะ", "translated": "เด็กพวกนี้ทำไมชอบนั่งยองก้นจัง หาไรมาแหย่ มาจิ้มก้นมันซะหรอก" } ]
ขี้ฮ้าย
ขี้เหร่
หนองคาย
[ { "sentence": "บ่ได้สะออนดอกน่า หน้ากะขี้ฮ้ายคัก", "translated": "ไม่ได้พิศวาลนักหรอก หน้าตาก็โคตรจะขี้เหร่" } ]
ป่อน
ยื่น , ยื่นให้
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ป่อนมือมาอ้ายมีแนวสิให่", "translated": "ยื่นมือมาพี่มีอะไรจะให้" }, { "sentence": "ป่อนมีดมาให่แหน่", "translated": "ยื่นมีดมาให้หน่อย" }, { "sentence": "บ่าวหน่อ ไปงานพาแลงอยู่ธรรมศาสตร์ พิธีกรกะเชิญลาวขึ้นไปฮ้องเพลง พอขึ้นฮ้านไปแล้ว พิธีกรกะบ่อ \"ป่อน\" ไมค์มาให่ลาวจักเทือ เฮ็ดให่ลาวยืนโสโหลเสเหลอยู่ผู้เดียว ลาวอยากอายหลายกะเลยฮ้องขึ้น กะบ่ \"ป่อน\" ไมค์มาให้กันจักเทือ คาแต่ \"ป่อน\" แก้วเหล่าให้กันอยู่นั่นหละ มันสิได้ฮ้องจักเทือติเพลง", "translated": "บ่าวหน่อ ไปงานพาแลงที่ธรรมศาสตร์ พิธีกรก็เชิญแกขึ้นไปร้องเพลง พอขึ้นเวทีไปแล้ว พิธีกรก็ไม่ \"ยื่น\" ไมค์มาให้แกสักที ทำให้แกยืนงกๆเงิ่นๆอยู่คนเดียว แกเขินมากก็เลยตะโกนขึ้นว่า ก็ไม่ \"ยื่น\" ไมค์มาให้กันสักที มัวแต่ \"ยื่น\" แก้วเหล้าให้กันอยู่นั่น เมื่อไหร่มันจะได้ร้องเพลงสักที" } ]
ไคกว่าหมู่
ดูดีกว่าเพื่อน
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "ฮู้สึกว่าเหมิดหมู่ โตสิไคกว่าหมูเด๊ะ", "translated": "รู้สึกว่าทั้งกลุ่ม คุณจะดูดีกว่าใครทั้งหมดเลยนะ" } ]
หมอเทดา/หมอเยา/หมอเหยา
ผู้ที่ทำการรักษาคนป่วยทางไสยศาตร์หรือหมอผีหรือผู้ติดต่อกับผีฟ้าผีไท้ผีแถน
มุกดาหาร
[]
ฮางฮ้อน
โรคผื่นแดง เพราะแสงแดด หรือ อากาศร้อน
สกลนคร
[ { "sentence": "เซียงรุทธิ์ : โอ้ย ฮ้อนหลาย จนฮางฮ้อนขึ้นเต็มคอ", "translated": "คนเคยบวชเณรมาไม่ต่ำกว่า1 พรรษาแล้วสึก :โอยร้อนจัง ผื่นแดงขึ้นเต็มคอ" } ]
ไนดอก
เปล่า/เปล่า (ไม่มีกับ)/(ไม่มีอะไรแกล้ม) เพียวๆ
สกลนคร
[ { "sentence": "อาวสอน : กินข้าวกับหยังน้อ..ลุงคำ\nลุงคำ : กินข้าวไนดอก", "translated": "อาสอน : กินข้าวกับอะไรหละ ลุงคำ\nลุงคำ : กินข้าวเปล่า เปล่า วะ" } ]
สำพอ, สัมพอ
มิน่าล่ะ
ขอนแก่น
[ { "sentence": "พ่อใหญ่ซาน.... สำพอล่ะแหม ประสาทเลามาบ่ได้ เป็นย่อนพ่อใหญ่ติเลากินยาระงับไว้นี่เอง", "translated": "พ่อใหญ่ชาญ... มิน่าล่ะ ประสาทแกมาไม่ได้ เป็นเพราะพ่อใหญ่ติ กินยาระงับไว้นี่เอง" } ]
บักสีดา
ฝรั่ง
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "หล่าๆๆๆ ไปซื้อบักสีดามาให้ครูกินจั๊กบาดแน่อยากกินคั๊กมื้อนี้", "translated": "" } ]
บ่ถืกตา
ไม่ถูกตา/ทำไม่ได้เรื่อง ไม่ถูกตาถูกใจ/ไม่พอใจ ไม่เข้าท่า
มุกดาหาร
[]
รากไม้
ฮากไม้
หนองคาย
[]
โจ้โก้
มีมากมาย
มหาสารคาม
[ { "sentence": "ปีนี้ทำนาได้ข้าวกองโจ้โก้", "translated": "ปีนี้ชาวนา ได้ข้าวกองใหญ่ เยอะมาก" } ]
หาก็/หาสิ
เพิ่งจะ
หนองคาย
[ { "sentence": "พ่อตู้แบ้เลาหาก็มานึง", "translated": "ตาแบ้แกเพิ่งจะมาเอง" } ]
ข้าวดอ
ข้าวพันธุ์เบา
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "บ่าวหน่อ เลาปลูกข้าวดอไว้ถ่าต้อนพี่ต้อนน้องชมรมอีสานจุฬาฯ เลาอยากให่พี่น้องชมรมได้กินข้าวก่อนซาวบ้านเพิ่น", "translated": "บ่าวหน่อ แกปลูกข้าวพันธ์เบา ที่สามารถเก็บเกี่ยวได้เร็ว ไว้ต้อนรับพี่น้องชมรมอีสาน จุฬาฯ แกอยากให้พี่น้องชมรม ได้รับประทานข้าวก่อนชาวบ้านเขา" } ]
ข้อยมักเจ้า
ฉันรักคุณ / ผมรักคุณ
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ข้อยมักเจ้าหลาย ๆ เด้อ อ้ายมักเจ้าเด้อนาง", "translated": "" } ]
น้ำมวก
น้ำที่เหลือจากการแช่ข้าวเหนียวก่อนนำไปนึ่ง /น้ำซาวข้าว
มุกดาหาร
[ { "sentence": "เอาน้ำมวกเทถิ้มแหน่", "translated": "เอาน้ำซาวข้าวทิ้งหน่อย" } ]
อีเกิ้ง
พระจันทร์
อุดรธานี
[]
ฮัก
รัก
อีสานทั่วไป
[ { "sentence": "หล่านางเอ๊ย อ้ายนี่ฮักเจ้าแท้ ฮักหลายหลายอีหลี", "translated": "น้องนางเอ๋ย พี่นี่รักเจ้าจริงๆรักมาก" }, { "sentence": "ฮักจนขี้บ่ออกพู้นหล่านางเอ๋ย", "translated": "รักจนอุจจาระไม่ออกเลย" } ]
มื้อเหิง
เมื่อไหร่/ตั้งแต่เมื่อไหร่
มุกดาหาร
[ { "sentence": "บ่าวรุทธิ์ไปเกาหลีแต่มื้อเหิง", "translated": "หนุ่มรุทธิ์ ไปเกาหลีตั้งแต่เมื่อไหร่" } ]
งอเป็นตาย้าน
โค้งอันตราย
ศรีสะเกษ
[]
หลูด หลุด
หลูด หรือ หลุด
อำนาจเจริญ
[ { "sentence": "หลูดหรือหลุด นอกจากสิแปลว่าคลายออก กะยังแปลว่าลด", "translated": "หลุดหรือหลุด นอกจากจะแปลว่าคลายออก ยังแปลว่าลด" }, { "sentence": "โตอย่างเช่นการลดราคา เวลาไปซื้อของ แม่ใหญ่มักเว้าว่าหลูดอีกจักหน่อยบ่ได้บ่?", "translated": "เช่นการลดราคา เมื่อไปซื้อของ แม่ใหญ่มักพูดว่า ลดอีกนิดหน่อยไม่ได้ไหม?" } ]
แทว
บ.(บุพบท) แนว, ทิว
ยโสธร
[ { "sentence": "คืนลมแฮง ตื่นเช้ามาเห็นกิ่งก้านของต้นไม้ แทว ห้วยกลางท่งขาดเป็นล่าว", "translated": "เมื่อคืนลมแรง ตื่นเช้ามาเห็นกิ่งก้านต้นไม้ตามแนวห้วย(คลอง) กลางทุ่งหักขาดไปเป็นแถบ ๆ" } ]
บ่พอคาว บ่โดน
ลักษณะอาการที่ทำอะไรแล้วไม่ได้นาน
บุรีรัมย์ @ขอนแก่น
[ { "sentence": "มื้อนี่ตอนแลง แม่เลาใช้บ่าวรุทธิ์ไปหาบน้ำหดต้นบักถั่วให่ หาบได้บ่พอคาว บ่โดน ต้องหยุดเซาเมื่อย ย้อนว่าปวดแอวพะนะ", "translated": "วันนี้ตอนเย็นๆคุณแม่ใช้ให้หนุ่มรุทธิ์ไปตักน้ำรดต้นถั่วให้ ตักได้ยังไม่เท่าไรเลยต้องหยุกพัก เนื่องจากปวดเอวปวดหลัง" } ]
ขี้อ่ง / คนขี้อ่ง
คนถือตัว มาดเยอะ หยิ่งทะนงตน
มุกดาหาร
[]
ฮาม
เลยไม่ ได้
นครราชสีมา
[ { "sentence": "มื้อนี้ ตื่น สวยหลาย ไปเรียน กะบ่ ทัน ฮาม ได่ เรียน ซ่ำ", "translated": "วันนี้ตื่น สายมากไปเรียนไม่ทันเลยไม่ได้เรียน เลย" } ]
กวยโต่งเต่ง
ลักษณะของอาการ แกว่งไปแกว่งมา
บุรีรัมย์
[]
ผู้ฮ่าย
ขี้เหร่
อุดรธานี
[]
เบิ่ง
ดู
อุดรธานี
[ { "sentence": "เบิ่งนั้น", "translated": "ดูนั้น" } ]
เพือด/พ้ง
กระเด็น/กระเด็นออก/กระเด็นกระดอน(เพือด ใช้กับสิ่งที่เป็นของเหลว เช่น น้ำ น้ำมัน พ้ง ใช้ได้ทั่วไป) บางทีก็เรียกรวมกันว่า เพือดพ้ง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ระวังน้ำเพือดถืกปลั๊กไฟ", "translated": "ระวังน้ำกระเด็นไปถูกปลั๊กไฟ" } ]
แข่นอั้นตั้น
ลักษณะอาการแน่น สมบูรณ์ เนื้อแน่นประมาณนั้นครับ
บุรีรัมย์
[]
ควย
โยก/โยกเยก/โคลงเคลง
มหาสารคาม
[ { "sentence": "บ่าวหน่อพาน้องกระแตไปต่อยบักขามแป แต่ต้นบักขามแปมันสูงใช่ไม่คันก๋อต่อยบ่เถิง กะเลยพากันหาเกินไปก่ายขึ้น น้องกระแตเป็นคนจับ อ้ายหน่อเป็นผู้ขึ้น แต่อ้ายหน่อเลาย่านตก กะเลยบอกน้องกระแตจับเกินให่แน่นๆอย่าสะให่มัน \"ควย\" เด้อ เดี๋ยวอ้ายสิตก พะนะ", "translated": "บ่าวหน่อพาน้องกระแตไปเก็บมะขามเทศ แต่ต้นมะขามเทศมันสูง ใช้ไม้ตะขอสอยไม่ถึง ก็เลยพากันหาไม้มาทำเป็นบันไดพาดปีนขึ้น ให้น้องกระแตเป็นคนจับ อ้ายหน่อเป็นผู้ปีน แต่อ้ายหน่อแกกลัวตก ก็เลยบอกน้องกระแตให้จับกระไดให้แน่นๆอย่าให้มัน \"โยก\" นะ เดี๋ยวอ้ายหน่อจะตก พะนะ" }, { "sentence": "อ้ายซาญพาน้องตั๊กไปขี่รถสักกะยานเล่น อ้ายชาญเป็นคนถีบให้น้องตั๊กซ่อน สองคนมีแต่คนใหญ่ๆหนักหลายจนล่อสักกะยานลูกปืนแตก ล้อ \"ควย\" ก๊อกแล่ก ก๊อกแล่ก ไป", "translated": "พี่ชาญพาน้องตั๊กไปขี่จักรยานเล่น พี่ชาญเป็นคนถีบให้น้องตั๊กเป็นคนซ้อนท้าย ทั้งสองคนมีแต่คนตัวใหญ่ๆน้ำหนักมากจนล้อจักรยานรับน้ำหนักไม่ไหวจนลูกปืนล้อแตก จนล้อ \"โคลงเคลง\" ไปมา" } ]
มื้อฮือ
มะรืน
ขอนแก่น
[]
คันได้
ถ้าได้
กาฬสินธุ์
[ { "sentence": "ป๊าดโทะ โรงเรียนนั้นแหม๋ซ้อมกันคั๊กเนาะคันได้ไปแข่งอาจสิได้เด้นี้", "translated": "โอ้โห โรงเรียนนั้นซ้อมกันคึดคั๊กมากเลยถ้าเขาได้ไปแข่งอาจจะได้นะเนี่ย" } ]
หมากแข้ง
มะเขือพวง
อุดรธานี
[ { "sentence": "อีสานเรียกมะเขือพวงว่า หมากแข้ง", "translated": "" } ]
สิได/ไส
ไหน
มุกดาหาร
[ { "sentence": "ไปสิได/ไปไส", "translated": "ไปไหน" } ]
งูทำทาน
งูสามเหลี่ยม
มุกดาหาร
[]
เว้าแหม่น/เว้าแหม่นแล้ว
พูดถูก พูดถูกแล้ว/พูดมีเหตุผล
มุกดาหาร
[ { "sentence": "อ้ายดำเว้าแหม่นแล้ว", "translated": "พี่ดำ พูดถูกแล้ว" } ]
ขี้กะหลืน
ขี้ไคล (โดยเฉพาะส่วนคอ)
ขอนแก่น
[]
สุย
เฉียด/เกือบโดน
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ขณะที่พ่อใหญ่ดลกำลังนั่งสูบยาอยู่นอกซาน ทิดหน่อกะย่างมาเลาะนั้น พอดีพ่อใหญ่ดลเลาถ่มน้ำลาย ปิ๊ด... น้ำลายพ่อใหญ่ดล ฟ้งด่องไป สุยหัวทิดหน่อ ปั๊ด... สำมะมัวน้อ ทิดหน่อน้อ..", "translated": "ขณะที่พ่อเฒ่าดลกำลังนั่งสูบบุหรี่อยู่นอกชาน ทิดหน่อก็เดินมาใกล้ตรงนั้น จังหวะพอดี พ่อเฒ่าดลแกถ่มน้ำลาย ฟิ๊ด.. น้ำลายแก กระเด็นลอยไป เฉียดหัวทิดหน่อ... เกือบไปแล้วนะ ทิดหน่อนะ.." } ]
สักกะเทียม
ตีลังกา
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "มื้อวานข่อยเห็นซิ๊กโก้ เพิ่นสักกะเทียมอยู่สนามขุ๊ดบอล", "translated": "เมื่อวาน ผมเห็นซิ๊กโก้ (นักฟุตบอลทีมชาติไทย) เขาตีลังกาอยู่ที่สนามฟุตบอล" } ]
ไก่ผู่โอก
ไก่ตัวผู้ตัวโตเต็มวัย (ไก่โต้ง)
สกลนคร
[ { "sentence": "บา...มื้อนี่ ไก่ผู่โอก คือขันแต่เช้าแท้", "translated": "บ๊ะ...วันนี้ไก่โต้ง ขันแต่เช้าเชียว" } ]
สะอื้น-สะออน
ชื่นชม/ยินดี
อุดรธานี
[]
จาด
ทำให้ตกใจโดยการใช้เสียง
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "ยามเว่าเรื่องผีอย่ามาจาดกันเด้อ", "translated": "เวลาเล่าเรื่องผีห้ามทำให้ตกใจนะ" } ]
หนังต่องแอก
เป็นหนังวัวหรือควายที่คล้องแอกดึงไถเพื่อสะดวกในการยกไถ
สุรินทร์
[ { "sentence": "หนังต่องแอก..เป็นภาษาถิ่นอีสาน..อ.ชุมพลบุรี จ.สุรินทร์...หนังต่องแอกจะทำจากหนังวัวหรือหนังควาย..หรือ เชีอก..หรืออะไรก็ได้ที่ความคงทนใช้งานได้นานๆ..จะใช้คล้องแอกน้อย..คือ แอกที่อยู่ส่วนด้านหลัง..แอกใหญ่จะคล้องที่คอ...แอกน้อย..จะติดกับส่วนปลายของไถ..ปลายไถจะมีตะขอสำหรับไว้เกี่ยวหนังต่องแอก..มันมีนิทานเกี่ยวกับหนังต่องแอกด้วยไว้วันหน้าจะเล่าให้ฟัง", "translated": "" } ]
คาดสิได้
กะว่าจะได้/คาดว่าจะได้/ถึงเวลาที่จะได้/ถึงที
มุกดาหาร
[ { "sentence": "คาดสิได้ มีแต่ผู้เอามาให้", "translated": "เวลจะได้ มีแต่คนเอามาให้" } ]
เอ๊ดเผอ/เอ๊ดผะเหลอ
ทำอะไร (ภาษาผู้ไท อีสานว่า เฮ็ดหยัง เฮ็ดอิหยัง เฮ็ดพิสัง เฮ็ดเผี๋ยง เฮ็ดอิสัง)
มุกดาหาร
[]
โพน
ภูเล็กๆ
ร้อยเอ็ด
[ { "sentence": "เจ้าคือมาเบิดเท่อเล่อ อยู่เทิงโพน เฮ็ดปานคนสิโดดโพนตายจั่งสั้น", "translated": "คุณทำไมมาเชิดหน้าอยู่บนภูเล็กๆ อย่างนี้ ทำยังกะคนจะกระโดดเขาตายอย่างนั้น" } ]
เอียบ
การหมักเกลือ, การเตรียมอาหารประเภทเนื้อสัตว์โดยการใส่เกลือ
มหาสารคาม
[ { "sentence": "มื่อคืนนี่ฝนตก พ่อใหญ่บัติลาวไปหาไต้กบ ได้กบใหญ่มาสามสี่โต กะเลยคึดอยากกิน หนึ่งกบใส่บักหุ่งเหิ่ม จ้ำกับแจ่วบักพริกดิบ แซบๆ กะเลยบอกเมียสุดที่รักว่า เฒ่าๆ เอกับไปแบ๋ขี่ แล้วกะ \"เอียบ\" ไว่แหน่เด้อ มื่อแลงข่อยสิหนึ่งใส่บักหุ่งเหิ่มสู่กิน แต่อย่าสะ \"เอียบ\" เค็มคักหลายเด้อ คือมื่อที่ \"เอียบ\" ปลา เอามาปิ้ง กินกะสิบ่ได้ เค็มคัก ปานว่าเอาปลามาแต่ทางบรบือเอาโลด", "translated": "เมื่อคืนนี้ฝนตก คุณตาบัติแกไปหาส่องกบ ได้กบตัวใหญ่มาสามสี่ตัว ก็เลยคิดอยากกิน นึ่งกบใส่มะละกอห่าม จิ้มกับแจ่วพริกสด อร่อยๆ แกก็เลยบอกเมียสุดที่รักว่า คุณๆ เอกับไปผ่าท้องแล้วก็ \"หมักเกลือ\" ไว้หน่อยนะ เย็นนี้ฉันจะนึ่งใส่มะละกอห่ามให้กินด้วยกัน แต่อย่า \"หมักเกลือ\" เค็มมากนัก เหมือนกับวันที่ \"หมัก\" ปลา เอามาปิ้ง กินก็ไม่ได้ เค็มมาก เหมือนกับว่าเอาปลามาจากทางบรบือโน่นแหละ" } ]
ย้อน
การขยับกายขึ้นลงตามจังหวะเสียงดนตรี
บุรีรัมย์
[ { "sentence": "การทำในลักษณะนี้คือทำเพียงแต่พองามเป็นจังหวะ", "translated": "ย้อน" } ]
เกิบโบก
รองเท้าผ้าใบ/รองเท้าหุ้มส้น
มุกดาหาร
[]
หนามบักจับ(ลวดหนามกระจับ)
คือลวดที่พันกันเป็นเขาสองอันชนกันเหมือนผลกระจับ (พืชน้ำชนิดหนึ่ง)
ขอนแก่น
[ { "sentence": "ยายสวนเฮา อ้อมฮั้วหนามบักจับไป่", "translated": "ยายสวนเราล้อมรั้วลวดหนามหรือยัง" }, { "sentence": "นาอยู่.อำเภอเสบ่ทันได้ อ้อมฮั้วลวดหนามเด๋", "translated": "นาที่อำเภอเสลภูมิ ยังไม่ได้ล้อมรั้วลวดหนามนะ" } ]
จิบ
อวนดักปลาชนิดหนึ่ง
มุกดาหาร
[ { "sentence": "พ่อใหญ่เผิ่นไปเฝ้าจิบ", "translated": "พ่ใหญ่แกไปเฝ้าอวนดักปลา" } ]