text
stringlengths
0
171k
Žəşri maxuəri ya zəxuədəu kolxozxətxər gubğuəm itt: vərt, sərt, pşІərt, ğavə Іuaxıžırt, məqumılə yağəhəzırırt.
Də nəẋışІəxəri abıxəm dəІəpıquəğu daxuəẋurt: psı qaxuəthırt, şІəpır kulьtivacə şaşІkІə, ğavə qışrašḵə , vı Іumᵽə ṯığt, şıvəkІə vışhətesu, pricepşikıu dılaⱬərt, kombaynım guəʒ şıІuixıžkІə, həuazə qiğəʒu dılaⱬərt, ğavər əlevatorım šıgukІə, vıgukІə tšərt.
A zəman guğum šəjağuə zığəpsəxuğuə qəs «Qəbərdey pəž» gazetım zauəm teuxuauə tet ẋıbarxəm, respublikəm, qəralım şeḵuəḵ ʔuəxuxəm ləⱬaḵuəxəm qaxuejərt uçetçikıu laⱬə Qardən Bašir, Ḻup Həžısmel, Baɫqız Həḵašə sımə.
Txığəxər teuxuat di Ʒə Pɫıⱬır ipəḵə ḵuən, di teḵuənığər qəğəbləğən papṩə eḵuəḵ ləⱬığəxəm, zauəm ʔut di ḻıẋuⱬxəm di ləⱬaḵuəxəm zərızıqıxuağazə psaɫəxəm.
A zəmanım televizor şıʔətəqım, radior nəmıcə zərıpẋuaḵuəxəm zəxaqutauə laⱬərtəqım.
Qəralım, respublikəm şeḵuəḵ ʔuəxur qripṩənu şıʔər gazetırat.
Abı tet qıxuejənığəxər zıɫağu ləⱬaḵuəxəm qaruuṩə yaʔəu ya ʔənaṯəm pərıuvəžırt.
Di koxozxətxəm ya ləⱬığəḟım teuxuauə səri si txığə ćıḵu gazetım qıtexuauə şıtaş iḵi abı ɫandərə zənıbⱬəğuḟu dıqızədoḵuəḵ.
Abı qışıṩəʒauə nobər qızdəsım sə ʔə tızoʒə di adıgə gazetım.
Zauə ɫəẋənəmi abı i uⱬḵi poştzehəu ləⱬaxəu Jınaz Ʒaʒırə, Foquə Žilə (ya hədrıxə ḟı Thəm iṩ) sımə rayonım, yapəṩıḵə Volьnə Aul, iṯanə Nartan šuuə ḵuəurə, uəšx qešxmi uəs qesmi qamığanəu, gazetxər, pisьmoxər i çəzum qıṯərağəhəu şıtaş.
1956 — 1957 ğəxəm di institutım i studentxər ğəmaxuə zığəpsəxuğuə zəmanım Qəzaẋstanım ṩıṩə qaʔətım dıxətu dışıləⱬaş.
Abı dənə qışiḵınt adıgə gazetır?
Aṯəmi dıqəḵuəža iuⱬ institutım i çitalьnə zalım sıṩəṯıshərti, maxuiṯ-şıḵə sıṩəst, qısʔərımıha qıdəḵığuəxər ṩəzjıḵıžu.
Nobi araş.
Sıqətınu zıṩıᵽə sıḵuamə, unəm isxəm ya qalənş zı gazet mıçəmu sıqəḵuəžıxu sxuaẋumənu.
A qomır qışІezğəkІuəḵır ui bzəḵə qıdəḵ gazetır ui gum qızərıdıhəm xuədəu nəğuəṩ zı qıdəḵığui zərıpxuəmıẋunur həqıu spxıḵauə soṩəri araş.
Auə, di žağuə zərıẋuşi, ar adıgə unağuə maşІə dıdəş zərıhər.
Ijıpstu «Adıgə psaɫə» gazetım i tiražır zərıẋur 1777-rəş.
Ar di adıgə ɫəpqım i dežḵə sḟəmaṩə dıdəş.
Uşrihəḻə şıʔəş qulıquḟ yaʔığıu, aẋšəḟ qahu, auə ya bzəḵə qıdəḵ gazetır qızıʔərımıhə adıgəxəm.
«Şhə «Adıgə psaɫə» gazetım ʔə tumıʒərə?» — žıᵽəmə, «Sə adıgəbzəḵə sıqejəfırqım», žəuapır qozıtxəmi uaxuozə.
Ar dauə?
Sə sɫəḵamə, zi bzəḵə qemıjəfxəm qulıquḟi estıntəqım.
Gazetım i tiražır zərımaṩəm nəğuəṩ şhəusığuə guərxəri iʔəş.
Abıxəm yaşışu sə qızoɫıtə i uasəm nəẋıⱬxəm ya pensə maṩər zərıpəmıɫəşır, nəẋıṩəxəm adıgəbzəḵə qıdəḵ zaquər zərapəsırqım.
Kolxoz, sovxoz, fabrikəxər, ləⱬaḵuə pašəxər şıʔəžqım.
SSSR-m i ɫəẋənəm şığuə adıgə unağuə qəs di bzəḵə qıdəḵ gazetır qaʔərıhəu şıtaş.
Adıgəbzər ḵuədıžınuş, žari maxuə qəs topsəɫıhxər, ari guzəvəğuəšxuəş.
Qalə sabiyxər qoẋu, ya anəbzər yamıṩəu.
Di nəẋıⱬxəm zərağəpəşa qəral mıɫkur qəzımıləⱬaxəm zərızrahəḻəžır qəzığəɫağuə txığəxər, felьetonxər nəẋıbəu qıtexuən xueyş.
Dətxənə zımi eɫağu qəralım ćıxuu isım ya procent 80-m ṩiğur thəmışḵağəm zərıxuəḵuər, auə abı teuxuauə di «Adıgə psaɫəm» maṩə dıdəş qıtexuər.
Ijı demokratieş žıdoʔə.
Yamıdəž kompartım i tetığuəm ḟıuə laⱬəri dığuəğuaḵuəri zəxəğəḵauə gazetım qıtraʒəu şıtaş, qəral mıɫkum ʔə ṩıʔəḵə xəʔəbəxəm, zi qulıqur zi şhəḵə, zi unağuəḵə qəzığəsəbəpxəm ya ćə qraʔuəfırt.
Ijıri maṩəqım apxuədəxər.
Gazetım i ʔəmalxər qədğəsəbəpurə, axər xəʔuṩıʔu ṩın xueyş.
«Adıgə psaɫə» gazetım mı zəmanım, sə sızərepɫımḵə, ləⱬaḵuəḟxər iʔəş, si guğəş abıxəm zi guğu sṩaxər yaxuzəḟəḵınu.
Di gazetım adıgəbzə zımıṩəxər xueyqım, abı xueyr dəraşi, qıxuedvğajə dətxənə zı adıgəri i bzəḵə qıdəḵ «Adıgə psaɫər» qıʔərıhə-nım.
Gazetım i ləⱬaḵuəxəm sınıvoẋuəẋu uzınšağə fiʔəu, ɫəpq zıuⱬınığəm xuəğəpsa fi muradıḟxər qıvəẋuḻəu, nəşẋeyağuəm fıpəʔəṩəu duney daxəm fıtetınu.
ḺUP Nurhəliy,
Jərmənšık quažəm i Veteranxəm ya zəguhənığəm i thəmadə.
Nəxuş Çərimrə «Kabardinka» ansamblımrə Vitebsk zıqışağəɫağuə
Mı maxuəxəm Belorussiem i Vitebsk qaləm şeḵuəḵaş ğuazjəxəmḵə «Slavyanskiy bazar» XXX duneypso festivalır.
Zəxıhər qışızəʔuaxım guqinəžu zıqağəɫəğuaş Kavkaz Işẋərəm i respublikitxum ya ćıxubə artist Nəxuş Çərimrə «Kabardinka» qəral akademiçeskə ansamblь ćərıʔuəmrə.
Respublikər dızərıgušxuə di artist pažəxər festivalım i utıkum ʔəguauəšxuəḵə şrağəbləğaş.
Gur xəzığaẋuət zi uərəd žıʔəḵər kuədım ḟıuə yaɫəğua Nəxuş Çərim udihəxıu «Adıgə pşaşə» uərədır adıgəbzəḵə zəriğəzəṩam uḵəɫıpɫınır, zıxuəbğadə ẋun şımıʔə «Kabardinka» qəral ansamblım i qəfaḵuəxəm utıkur qıdağəbⱬıḟəu.
— Sərḵə pṩəšxuəş «Slavyanskiy bazar» festivalım sızərırağəbləğar.
Ğuazjə zəxıhəšxuəm i txıdəm qriubıdəu abı i scenəm zıqışağəɫəğuaş ćıxubəm ḟıuə yaɫəğua, duney psom i vağuə ćərıʔuəxəm, — žeʔə Nəxuşım.
— Belorussiem yapəu sıḵuənu qısxuixuauə araş iḵi a qəralır xuabⱬu sigu dıha qudey mıẋuu, sithəquauə žısʔəmə eğəleya ẋunuqım.
Qəbərdey-Baɫqərım iḵaxəm bısımxər guapəu, ya gur zəʔuxauə qıṯuṩaş, belorusxər həṩəḵə zərıḟım i nəşənəu.
Vitebsk qaləm i qabzağımrə i daxağımrə umığəṩəğuən pɫəḵırqım!
Urıseym isxər nəẋri zəquəzığəuvə, ya zənıbⱬəğuğər zığəbıdə, ɫəpqxəm ya şənxabzər nəẋri zəğunəğu zıṩ festivalır ṩəşığuəu iḵi guqinəžu eḵuəḵaş.
Di respublikəm i ḻıḵuəxər festivalım zərıxətam şıhət teẋuə ṩıh txıɫḵə, uʒ ğəğarə sauğətxəmḵə yağəɫəᵽaş.
TEḴUⱫ Zaretə.
Ḵuəḵuə Kazbek ćıxuxəm yaʔuṩaş
QBR-m i ʔətaşhə Ḵuəḵuə Kazbek baʒəuəğuəm i 17-m yaxuəzaş ya şhə ʔuəxuḵə qıxuəḵuaxəm.
Qəbərdey-Baɫqərım i Unafəṩım a maxuəm ʔuṩənu xueyuə nəẋ pasəu zrağətxat Nalšık qaləm, Baẋsən, ʔuaşhəmaxuə, Proxladnə municipalьnə ṩınaɫəxəm şışxəm.
Xuəmıṩauə psəu bınunağuəšxuəxəm şışxər, apxuədəui şıtıḵə guğu qixutaxər qızıteḵuhar ya psəuᵽəxər irağəḟəḵuənırt, texnologie ɫagər zi ɫabⱬə dəʔəpıqunığə yağuətın papṩə zıṩağəquənırt.
Ḵuəḵuə Kazbek qıxuəḵuaxəm žaʔaxəm edəʔuaş, zıqızərıxuağəzaxəm xəpɫəri, respublikəm i ğəzəṩaḵuə vlastım i zıxuəfaşə organxəm pşərıɫxər yaxuiṩaş ʔəmal zəriʔəḵə abıxəm zıṩağəquənu.
QBR—m i ʔətaşhəmrə Pravitelьstvəmrə ya press—ʔuəxuṩaᵽə.
Nartqalə kurıt ejaᵽəṩə şauxuən papṩə Qəbərdey-Baɫqərım som meluan 424-rə qıxuauṯıpş
UF-m i Pravitelьstvəm i Unafəṩ Mišustin Mixail ʔə ṩiʒaş Qəbərdey-Baɫqərım som meluan 424,6-m ṩiğu qızərıxuauṯıpşınur qışığəɫəğua unafəm.
A aẋšər trağəḵuədənuş ejaḵuə 500-m yateṩıhauə Nartqalə şauxuənu školıṩəm.
Unafəm zərışıubzıxuamḵə, subsidiexər nəğuəṩ ṩınaɫə 28-mi yaʔərıhənuş.
QBR-m i ʔətaşhə Ḵuəḵuə Kazbek qıxiğəbeljılıḵaş ṩınaɫəxəm eğəjənığə ʔənaṯəm guɫıtə xəxa mı zəmanım zərışağuətır — ar qıxəşauə şıtaş Urıseym i Prezident Putin Vladimir mı ğəm i məlıⱬıhım Federalьnə Zəxuəsım Zərızıxuiğəzam.
«Urıseym i Pravitelьstvəm i unafər xuəğəpsaş kurıt ejaᵽəxəm ṩənığə şızrağəğuətınu nıbⱬıṩə nəẋıbəm ʔəmal yaʔənım, zı ḵuəğuəu ejəxəm ya bžığəm xəğəẋuənım.
Tınšıᵽə psori zıxət, i tepɫəḵi daxə, sıtḵi zıxuey xuəza ijırey školır dətxənə ejaḵuəm dežḵi ẋun xueyş ɫagaᵽəṩəxəm nəsınımḵə ʔəmalıṩəxər qezıt ṩıᵽə», — qıxiğəşhəxuḵaş Ḵuəḵuəm.
Nartqalə ejaᵽəṩə şıuxuənım mı ğəm ṩaʒənu ya muradş, proektır zəxaɫhaḵəş iḵi školır şaṩınu ṩıᵽəri yaubzıxuaş.
Proektır yağəzəṩənuş UF-m «Eğəjənığə ʔənaṯəm zeğəuⱬın» i qəral programməu 2021 — 2023 ğəxəm yateṩıham xıhəu.
2021 ğəm qışıṩəʒauə 2023 ğə pṩondə kurıt ejaᵽəṩəu 6-m ləⱬən şıṩaʒənuş respublikəm.
Dızərıt iɫəsım yauxınuş kurıt ejaᵽiş — nıbⱬıṩə 500 ṩəxuəu Šəjəm qaləm, ćıxu 250-m yateṩıhauə Soldatskə stanicəm, ćıxu 440-m yateṩıhauə Novo-Ivanovskəm şaṩxər.
2022 ğəm yauxınu ya muradş ejaḵuə 785-rə ṩəxuənu Proxladnə qaləm, ćıḵu 500-m yateṩıhauə Kuba quažəm daṩıhınu ejaᵽəxər.
Abıxəm ya uxuənığər zəman ğunəğum qrağəⱬənuş.
Respublikəm i şıhərmi školıṩəxər şıuxuən ləⱬığəm adəḵi paşənuş.
Figu qədğəḵıžınşi, 2019 ğəm Nalšık şataş Qəbərdey-Baɫqərım şınəẋ in dıdə 33-nə kurıt ejaᵽəṩər — sabiy 1224-rə ṩəxuəu.
Ijıpstu yauⱬ itş ijıri ejaᵽiş qalaşhəm şıuxuənım ehəḻa ʔuəxuxəm.
Abıxəm yaşış zım nıbⱬıṩə 1500-rə ṩəxuənuş.
QBR-m i ʔətaşhəmrə Pravitelьstvəmrə ya press-ʔuəxuṩaᵽə.
Qəbərdey-Baɫqər Respublikəm i ʔətaşhər Qurmən maxuəšxuəm
irihəḻəu ćıxuxəm zəreẋuəẋur
Qəbərdey-Baɫqərım is musɫımənxəm si gum qıbğədəḵıu soẋuəẋu Qurmən hid maxuə ɫaᵽəmḵə.
Musɫımən meluanxəm iɫəs qəs yağəɫaᵽə ćıxur psə qabzağəm, guṩəğum xuəzıuşiyr, ḟım i qarur ğaṩəm zərışıtepşəm i damığəu şıt a maxuər.
A maxuəšxuəm i ɫabⱬəş psəkupsə quleiğəxər — gumaṩağər, zaxuağər, həl-şən zətetır, mamırığəm i teɫhəu şıtınır, axərş zığəbıdər ɫəpqxəm pṩə zəxuaṩınır, zənıbⱬəğuğər, zəquətınığəmrə ḟım teləⱬənımrə.
Šəç qıteshərqım Qəbərdey-Baɫqərım i musɫımənxər, isɫamım i xabzəḟxəm tetu, ya gurıɫxəmrə ya ʔuəxuṩafəxəmrə ḟım xuauzəṩurə respublikəm i žılağuə ʔuəxuxəm dyapəḵi žıjəru zərıxətınum, din zəmışh zezıhə ɫəpqxəm yaku dəɫ zəpıṩənığəxər, zəgurıʔuənığər, mamırığəmrə zəᵽəzərıtağımrə ğəbıdənım adəḵi zərıteləⱬənum.
Respublikəm şıpsəu psomi soẋuəẋu uzınšəu, zəʔuzəpəşu, nasıpıḟəu, qrahəⱬə ʔuəxuḟxəm şeẋuḻəu psəunu!
Qəbərdey-Baɫqər Respublikəm i ʔətaşhə
Ḵuəḵuə Kazbek.
Di qurmənır qabıl uẋu!
Bismillahi rəhmani rəhim!
Ḟıṩər duney psomi ya tepşə Alıhım eyş!
Ẋuəẋumrə mamırığəmrə yaɫıus Muhəmməd beğımbaru Alıhım i ẋuəẋumrə i səlamımrə zıteʔuam, abı i ʔıhlıxəm, i şəhabəxəm, i gur qabzəu abı iuⱬ iuva psomi Qemət maxuər qəsıxu!
Di quəšxə, di šıpẋuxə!
Alıh Ɫəşım ṩım tet psori ezım i ʔuşığəm xuəfaşə murad xəxam qıxuiğəṩri, duneyağəm qızəṩiubıdəu ẋuar ćıxum i unafəm ṩiğəuvaş.
Nərıɫağu dıdəş duneyağəm i dətxənə ʔıhəri ćıxum i zıuⱬınığəmrə ar zığətınšınumrə xuəğəpsauə zərışıtır.
Abı qıxəḵıu, ṩənığənšağəş ćıxu ćıḵur murad xəxam xuəmığəpsauə duneym qıtehauə, ar auə sıtmi i zəš teun papṩə qiğəṩauə ui guğənır.
Auə şıẋuḵə, ćıxu maṩə dıdəş ṩım qızərıtrağəhamḵə qıxuamuradır, Thəuə Ɫagəmrə zıdəpsəu ćıxubəmrə ya paşhəm şih qalənır zıxuədər qızıgurıʔuər.
Alıhtaləm Qurʔən ɫaᵽəm ćıxum ẋıbar qışriğəṩaş abı i ğaṩəm i mıhənər Alıhım qızəriğəṩar i ḟəş ẋunır, Abı i pşə qıdiɫha qalənxər iğəzəṩənır zərıarar.
Dətxənə ćıxuri xuṩəqupẋəş şənıḟağım i ɫagaᵽəm ɫəʔəsın papṩə i həlım zriğəuⱬınu, Alıhtaləm ḟəḵ mıẋunu qıxuiğəuva ğunapqəxəm zəremıbəquənım xuṩəqunu, i duney ğaṩər zərışıtu Ar arəzı qıxuəẋunım xuiubzıxunu.
Ğaṩəm dızəriğəunəxu ğuəguanə ḵıhır zəpıtça nəuⱬş qışıdgurıʔuər a qalənır ğəzəṩa zərıẋuar.
Alıhım unafə qıtxueṩ di ḟəşẋunığər fərıṩığənšəu gurə psəḵə zethənu.
Abı uɫəʔəsın papṩə, ui gumrə ui aqılımrə şıhət qıbdəmıẋuu, psaɫə qudeyḵə «Alıhır si ḟəş məẋu» žıᵽəḵə zəḟəḵırqım.